ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

temaları ve fikirleri burada basitleştirilmiş ve parçalarına ayrılmış
bir biçimde özetlenmektedir. Bu yapıtın sözel biçemine bir başka
çalışmamızda değineceğiz.
Dostoyevski’nin çok tipik bir başlığı olan başka bir yapıtına değinmek
istiyoruz: “Müstehcen Öykü” (1862). 34 Son derece karnavallarmış
olan bu öykü de menippea’ya yakındır (ama Varrony tarzındadır).
Bir isim yortusunda üç general arasında geçen tartışma,
fikirler için olay örgüsü merkezi olarak hizmet eder. Ardından, öykünün
kahramanı (üç generalden biri), liberal-hümanist fikrini sınamak
amacıyla, en altındaki astlarından birinin düğün törenine
uğrar ve deneyimsizliği yüzünden (daha önce hiç alkol kullanmamıştır)
burada tamamen sarhoş olur. Her şey, vuku bulan her şeyin
uç boyutta uygunsuzluğu ve skandal niteliği temelinde gelişir. Her
şey, keskin karnavalesk karşıtlıklar, uygunsuz beraberlikler, zıt değerlilikler,
alçalmalar ve alaşağı olmalarla doludur. Ayrıca, burada
oldukça acımasız ahlâki deney öğesi ağır basmaktadır. Kuşkusuz,
burada bu yapıtta barınan ve bugün bile yeterince değerlendirilmemiş
olan derin toplumsal ve felsefi fikirle ilgilenmiyoruz. Öykünün
havası örtük sosyo-politik ve edebi polemik öğelerinin etkisi altında
kasıtlı olarak istikrarsız, muğlak ve alaycıdır.
Dostoyevski’nin erken (yani, sürgün öncesi) dönem yapıtlarının
tümünde menippea öğelerine rastlanabilir (büyük ölçüde de Gogol
ve Hoffmann’ın tür geleneklerinin etkisi altında).
Daha önce de belirttiğimiz üzere, menippea Dostoyevski’nin romanlarına
da sızar. Burada, (herhangi belirli bir destekleyici argümentasyona
girmeden) yalnızca en temel örneklere değineceğiz.
Suç ve Ceza'da, Raskolnikov’un Sonya’yı ilk ziyaretini (İncil’i
okuduğu ziyareti) anlatan ünlü sahne neredeyse kusursuz bir Hıristiyanlaşmış
menippea örneğidir: keskin diyalojik sinkrisisler
(inançsızlık karşısında inanç, kibir karşısında alçakgönüllülük),
keskin anakrisisler, çelişen kavramlardan oluşan tamlamalar (düşünür-suçlu,
fahişe-dürüst kadın), nihai soruların yalın dile getirilişi
34. "Skvernyi anekdot". Öykü İngilizce’ye muhtelif şekillerde tercüme edilmiştir:
“An Unpleasant Predicament” (Nahoş Açmaz), “A Most Unfortunate Incident’’ (En
Talihsiz Hadise), “A Nasty Predicament” (Tatsız bir Açmaz).
283