ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

ara noktalarımıza bağlanmıştır ve hazırlıksızlığımızla, şimdimizle
bir ilişki geliştirir. Ama bu arada, şimdimiz belirsiz, sonuçsuz bir
geleceğe doğru yol almaktadır. İşte bu sonuçsuzluk bağlamında,
nesnenin tüm anlamsal dengesi kaybolur; bağlam açınlanmaya devam
ederken, konunun anlamı ve önemi yenilenir ve artar. Bu, sanatsal
imgenin yapılanmasında köklü bir değişikliğe yol açar. İmge
özel bir sahici varoluş kazanır. Bizim, yazar ve okuyucu olarak teklifsizce
katılmakta olduğumuz, halihazırda sürüp gitmekte olan yaşamla
-bu ya da şu biçimde, bu ya da şu ölçüde- bir ilişki kurar. Bu
durum ise, romanda imgelerin yapılandırılmasına ilişkin son derece
farklı yeni bir mıntıka yaratır; temsil edilen nesne ile tüm sonuçsuzluğunda
zamandaş gerçeklik arasında azami ölçüde yakın bir temas
mıntıkası -ve buna bağlı olarak da, nesne ile gelecek arasında
benzer biçimde yakın bir temas- yaratılmış olur.
Kehanet, epiğin karakteristik özelliğidir, kestirimse romanın.
Epik kehanet, tümüyle mutlak geçmişin sınırları içinde gerçekleşir
(eldeki epikte değilse bile, epiğin bu durumda kuşattığı geleneğin
sınırları içinde gerçekleşir); okuyucuya ve okuyucunun gerçek zamanına
dokunmaz. Roman ise, olgulara dair kehanette bulunmayı,
gerçek geleceği (yazarın ve okuyucularının geleceğini) kestirip etkilemeyi
isteyebilir. Ama roman, yeni ve bir hayli özel bir sorunsallık
barındırır: Ebedi bir yeniden düşünme ve yeniden değerlendirme
romanın karakteristiğidir. Geçmiş üzerine kafa yorup geçmişi
haklı çıkaran etkinlik merkezi, geleceğe aktarılmaktadır.
Romanın bu “modernliği” yok edilemez bir şeydir ve zamanların
adil olmayan değerlendirmesine kılpayı uzaklıktadır. Bu noktada,
Rönesans (“Gotik Çağ’ın karanlığı”) boyunca ve on sekizinci
yüzyılda (Voltaire) ortaya çıkan, pozitivizmin de doğasında bulunan,
geçmişin yeniden değerlendirilmesini anımsayalım (yani, mitin,
efsanenin, kahramanlaştırmanın ifşa edilmesi, bellekten azami
bir kopuş ve “bilgi” kavramının azami indirgenişi, hatta en yüksek
ölçüt olarak “ilerleme”ye duyulan bir mekanik inanca, ampirizm
noktasına dek indirgenişi).
* * *
197