ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

işin içine dahil etmeden- romanın tek bir kesin, sabit özelliğini saptamanın
üstesinden bile gelemedi.
Böylesi “çekinceli tipik özellikler”in bazı örnekleri şunlardı:
Roman çok-katmanlı bir türdür (her ne kadar, tek-katmanlı muhteşem
romanlar bulunsa da); (saf betimleme sanatını kendi edebi sınırlarına
dek vardıran romanlar bulunmakla birlikte) roman tamamen
bir olay örgüsü temelinde kurulan dinamik bir türdür; (başka
hiçbir tür için söz konusu olmadığı üzere, romanlar saf ve hafif eğlentiler
olarak seri üretilmekle birlikte) roman girift bir türdür; (Avrupa
romanının en büyük örnekleri aşk unsurundan yoksun olmakla
birlikte) roman bir aşk öyküsüdür; (koşuklu mükemmel romanlar
bulunsa da) roman düzyazıya dayanan bir türdür. Romana ilişkin
burada sözünü ettiklerimize benzer, masumane bir edayla ilave
edilmiş bir çekinceyle anında geçersiz kılınan, fazladan daha pek
çok “tür özelliği”nden söz edilebilir kuşkusuz.
Belirli bir roman üretip daha sonra onu tek doğru, gerekli ve
otantik roman biçimi ilan eden yazarların kendileri tarafından sunulan
normatif roman tanımları çok daha ilginç ve önemlidir. Sözgelimi,
böylesi bir tanım, Rousseau’nun La Nouvelle Heloise'sine
yazdığı sunuş yazısında, Wieland’in Agathon’una 4 yazdığı sunuş
yazısında ve Wezel’in Tobias Knous'una 5 yazdığı sunuş yazısında
çıkar karşımıza; Romantiklerin Wilhelm Meister, Lucinda ve diğer
metinler hakkındaki çeşitli bildirileri ve açıklamaları da bu kategoriye
dahildir. Bunun gibi bildiriler, romanın olası tüm değişkelerini
tek bir eklektik tanımda birleştirmeye yönelik girişimler değildir,
bilakis kendileri, bir tür olarak romanın canlı evriminin ayrılmaz
birer parçasıdır. Romanın gelişiminde belirli bir noktada öbür tür­
4. Christoph Martin Wieiand (1733-1813), Geschichte des Agathon (1767, birçok
uyarlamasının ilki) romanının yazarıdır; bu, bir Grek romansı kisvesi altında otobiyografik
bir romandır; Alman Bildungsromane'ının uzun çizgisinde çoğu kişi tarafından
ilki kabul edilmektedir.
5. Buradaki gönderme şu yapıta: Johann Carl Wezel (1747-1819), Lebensgeschichte
Tobias Knouts, des Weisen, sonst der Stammler genannt (1773); hak ettiği
okuyucuya kavuşamamış bir romandır bu. Dört ciltlik yeni baskısı, 1971'de
Metzler tarafından yayımlanmıştır (Stuttgart, Sonsöz: Viktor Lange). Ayrıca, bkz.
Elizabeth Holzbeg-Pfenniger, Der desorientierte Erzähler: Studien zu J. C. Wezels
Lebensgeschichte des Tobias Knauts (Bern, 1976).
172