ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

sal bağlamının açığa çıkartılmasını, tüm biçemsel yapısını, “biçimini”
ve “içeriğini” belirleyen, ama dışarıdan değil içeriden belirleyen
güç olarak açığa çıkartılmasını gerektirir; çünkü aslında, toplumsal
diyalog söylemin tüm boyutlarında, söylemin “içerik”le
bağlantılı olan yönlerinde olduğu kadar söylemin bizzat “biçimsel”
yönlerinde de yankılanmaktadır.
Romanın gelişimi, diyalojik özün derinleşmesinin, diyalojinin
artan kapsamının ve hassaslığının bir işlevidir. Diyaloga sokulmayan
nötr, katı öğeler (“en sağlam hakikatler”) giderek daha da azalır.
Diyalog, en derin moleküler ve nihayet atomdan da küçük düzeylere
iner.
Kuşkusuz, şiirsel dünya da toplumsaldır, ama şiirsel biçimler
daha uzun toplumsal süreçleri, başka bir deyişle, toplumsal yaşamda
açınlanmaları yüzyıllar süren eğilimleri yansıtır. Oysa, romansı
sözcük, büyük bir hassaslıkla toplumsal atmosferin en ufak değişimleri
ve titreşimlerini kaydeder; üstelik, bunu, bir bütün olarak,
tüm boyutlarıyla yapar.
Heteroglossia romana girdiğinde, sanatsal bir işlemden geçer.
Dili dolduran toplumsal ve tarihsel sesler, dile kendi somut kavramsallaştırımlarını
sunan tüm sözcükler ve tüm biçimler, romanda,
yazarın kendi çağının heteroglossia’sının ortasındaki farklı toplumsal-ideolojik
konumunu dışavuran yapılanmış bir biçemsel sistem
oluşturacak şekilde örgütlenir.