ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

yanın dışındadır. Yazarın, icracının dünyasına girer (bu diyalog) ve
ayrıca dinleyicilerin ve okuyucuların dünyasına. Üstelik, bu dünyaların
hepsi de zaman-uzamsaldır.
Peki ya yazarın ve dinleyicinin/okuyucunun zaman-uzamları bize
nasıl sunulur? Her şeyden önce, bunları yapıtın dışsal maddi varlığında
ve tümüyle dışsal kompozisyonunda deneyimleriz. Ama yapıtın
bu maddesi ölü değildir; konuşmakta, anlamlandırmaktadır
(göstergeler içerir); onu görüp algılamakla kalmayız, yanı sıra onda
daima sesler işitiriz (kendi kendimize sessizce okurken bile).
Uzamda belli bir özgül yer işgal eden bir metin sunulur bize, yani
(bir yer ve zaman boyutuna) yerleştirilmiştir; onu yaratmamız,
onunla tanışmamız zaman aracılığıyla gerçekleşir. Metin bu haliyle
asla ölü bir şey gibi görünmez; herhangi bir metine başlayarak
-ve bazen uzun bir dolayımlayıcı bağlar dizisinden geçerek- son
tahlilde daima insan sesine ulaşırız, deyim yerindeyse, insan varlıkla
karşılaşırız. Ama metin daima bir tür ölü maddeye hapsolmuştur:
Edebiyatın gelişiminin ilk aşamalarında, yazıtlarda (kaya, tuğla,
deri, papirüs, kâğıt üstünde); daha sonralarıysa, yazıtlama kitap biçimine
bürünebilir (kağıt tomarları veya elyazmaları). Ama herhangi
bir formdaki yazıtlar ve kitaplar zaten, kültür ile ölü bir doğa arasındaki
sınır çizgisinde bulunmaktadır; eğer bu parçalara metnin taşıyıcıları
olarak yaklaşacak olursak, bu durumda kültür alanına ve
(bizim örneğimizde) edebiyat alanına dahil olurlar. Yapıtın çınladığı,
yazıtı veya kitabı bulduğumuz tamamen gerçek yaşam zamanuzamında,
gerçek bir kişiyi -yazıt veya kitabın olduğu kadar sözlü
konuşmanın da kaynağı olan birini- ve metni işiten ve okuyan gerçek
insanları buluruz. Kuşkusuz, bu gerçek insanlar, yazarlar veya
dinleyiciler veya okuyucular, bazen yüzyıllarla ve büyük uzamsal
mesafelerle birbirlerinden ayrılan farklı zaman-uzamlarda konumlanabilirler
(genellikle de öyle olur), bununla birlikte, hepsi de gerçek,
bütünlüklü ama henüz tamamlanmamış tarihsel bir dünyada,
metinde temsil edilen dünyadan keskin ve kategorik bir sınırla ayrılmış
bir tarihsel dünyada yer alırlar. Bu nedenle, söz konusu dünyayı,
metni yaratan dünya olarak adlandırabiliriz, zira tüm boyutları
-metinde yansıtılan gerçeklik, metni yaratan yazarlar, metin ic­
327