ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

anı: Yapıtlarında “ansızın” sözcüğüne nadiren rastlanır ve bu sözcük
asla önemli bir olaya öncülük etmez. Dostoyevski’nin aksine
Tolstoy süreden, zamanın uzatılmasından hoşlanır. Tolstoy biyografik
zaman ve uzamdan sonra en fazla önemi doğa kronotopuna,
aile-pastoral kronotopu ve hatta pastoral emek kronotopuna verir
(köylü emeği betimlemelerinde).
* * *
Peki bütün bu zaman-uzamların ne gibi bir önemi vardır? En belirgin
olan şey, anlatı açısından taşıdıkları anlamdır. Romanın temel
anlatısal olaylarını örgütleyen merkezdir bu zaman-uzamlar. Zaman-uzam,
anlatı düğümlerinin bağlandığı ve birleştiği yerdir. Anlatıyı
biçimlendiren anlamın bu zaman-uzamlara ait olduğu, hiçbir
çekince ilave edilmeksizin söylenebilir.
Zaman-uzamın temsil etme bakımından taşıdığı önemden güçlü
bir biçimde etkilenmekten kaçınamayız. Sonuçta, zaman dokunulur
ve görünür hale gelir; zaman-uzam anlatıdaki olayları somutlar, cisimleştirir
onlara, yaşam kazandırır. Bir olay iletilebilir hale gelir,
bilgiye dönüşür, kişi olayın geçtiği yer ve zamana dair kesin bilgi
verebilir hale gelir. Ama olay bir figür [obraz] olmaz. Olayların
gösterilirliği, temsil edilebilirliği için gerekli zemini hazırlayan bizzat
zaman-uzamdır. Bu, tam da zaman işaretlerinin -insan yaşamının,
tarihin zamanı- yoğunluğu ve somutluğundaki özel artış sayesinde
iyice tanımlanmış uzamsal alanlar içinde gerçekleşir. Zamanuzamda
olayların bir temsilinin yapılandırılmasını mümkün kılan
da budur. Bir romandaki “sahnelerin” açınlandığı temel nokta işlevini
görür, aynı zamanda zaman-uzamdan uzakta konumlanmış
olan diğer “bağlayıcı” olaylar da sırf kuru bilgi ve iletilen olgular
olarak görünür (örneğin, Stendhal’de bilgilendirme ve iletme büyük
önem taşır; temsil birkaç sahnede sıkışmış ve yoğunlaşmıştır
ve bu sahneler de, romanın “bilgilendirici” parçalarının bile daha
somut görünmesine yol açan bir ışık saçar -örneğin, Armance'nin
yapısıyla karşılaştırın). Böylece, uzamdaki zamanı maddileştirmek
için birincil araç işlevini gören zaman-uzam, temsili somutlaştırma
merkezi olarak, tüm romana vücut veren bir güç olarak ortaya çı­
324