ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

genyev, Tolstoy ve Goncharov gibi yazarların romanlarında biyografik
zamanın açınlandığı ve olayların cereyan ettiği oturma odalarının,
yemek odalarının, salonların, çalışma odalarının, yatak odalarının
içleri bu romanda yoktur. Elbette, Dostoyevski’nin diğer yapıtlarında
da uzamın tam anlamıyla böylesi bir kuruluşuna rastlayabiliriz.
“Kumarbaz”da bir ölçüde farklı bir karnavallaşma nüansı vardır.
Öncelikle Dostoyevski’nin ilgisini çeken özel bir insan kategorisinin,
“yurtdışındaki Ruslar”ın yaşamını resmeder. Bunlar, vatanlarından
ve halklarından kopmuş ve yaşamları kendi ülkelerinde
yaşayan insanların normlarınca belirlenmekten çıkmış insanlardır;
davranışları artık kendi vatanlarında bulundukları konumun etkisi
altında değildir, çevrelerine bağlı değillerdir. General, General’in
evindeki öğretmen (öykünün kahramanı), hergele de Grieux, Polina,
aşifte Blanche, İngiliz Astley ve küçük Alman kasabası Roulettenburg’da
bir araya gelen tüm insanlar, bir noktaya kadar sıradan
yaşamın normları ve düzeni dışında gibi görünen bir tür karnaval
topluluğu oluşturur. Davranışları ve birbirleriyle olan ilişkileri alışılmadık,
tuhaf ve skandalvari bir hal alır (sürekli bir skandal atmosferinde
yaşarlar).
İkinci olarak, öyküde resmedilen yaşamın merkezini, rulet oyunu
teşkil eder. Bu, tayin edici bir boyuttur ve yapıttaki özgül karnavallaşma
nüansını belirler.
Kumar (zar, kartlar, rulet vb. ile oynanan kumar) doğası gereği
karnavalesktir. Bu, antikitede, Ortaçağ’da ve Rönesans’ta açıkça
kabul ediliyordu. Kumar simgeleri her zaman karnaval simgelerinin
imge sisteminin bir parçası oldu.
Yaşamda çeşitli (hiyerarşik) konumlarda bulunan insanlar, bir
kez rulet masası etrafında bir araya gelince, oyunun kuralları gereği
ve talih bakımından eşit hale gelirler. Rulet masası başındaki
davranışları hiçbir şekilde, sıradan yaşamda oynadıkları rolle örtüşmez.
Kumar atmosferi, beklenmedik ve süratli yazgı değişiklikleri,
ani yükseliş ve düşüşler, yani tahta çıkarma/tahttan indirme atmos-
304