ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

Menippos yergisi, (antik dönemin) eski Hıristiyan edebiyatını
ve Bizans edebiyatını (ve onun aracılığıyla antik Rus yapıtlarını)
derinlemesine etkilemiştir. Farklı biçimlerde ve farklı tür etiketleri
altında, klasik-sonrası dönemlere, Ortaçağ, Rönesans ve Reformasyon
ve modern dönemlere değin gelişimini sürdürmüştür; aslında
şimdi bile gelişimini sürdürmektedir (bir tür olduğunun kesin bilinciyle
veya böyle bir bilinçten yoksun olarak). Olağandışı bir esnekliğe
sahip, Proteus kadar değişken ve başka türler üretmeye muktedir
bu karnavallaşmış tür, Avrupa edebiyatlarının gelişiminde çok
büyük ve henüz yeterince değerlendirilememiş bir önemi haizdir.
Menippos yergisi edebiyatta karnavalesk dünya anlayışının başlıca
taşıyıcılarından ve kanallarından biri olmuştur ve bugüne değin de
bu özelliğini korumuştur. Taşıdığı bu öneme tekrar değineceğiz.
Şimdi, antik Menippos yergisini kısa (ve elbette eksik) olarak
gözden geçirdikten sonra antikite döneminde tanımlandıkları şekliyle
bu türün temel özelliklerini inceleyelim. Bu andan itibaren
“Menippos yergisi”ni kısaca menippea olarak adlandıracağız.
1. Sokratik diyalogla karşılaştırıldığında komiklik öğesinin özel
ağırlığı menippea’da genellikle daha fazladır; gerçi bu, bu esnek türün
farklı çeşitlemelerinde önemli ölçüde farklılık gösterir: sözgelimi,
komiklik öğesi Varro’da çok fazladır, ama Boethius’da kaybolmakta
veya azalmaktadır. 8 Komiklik öğesinin kendine özgü karnavalımsı
doğasını (sözcüğün geniş anlamıyla) aşağıda daha ayrıntılı
ele alacağız.
2. Menippea, Sokratik diyalog açısından fazlasıyla tipik olan tarih
ve anı tarzının kısıtlamalarından tamamen kurtulmuştur (gerçi
anı biçimi zaman zaman dışsal olarak korunmaktadır); efsaneden
bağımsızlaşmıştır ve hayatla dışsal bir benzerlik taşıma zorunluluğuyla
kısıtlanmamaktadır. Menippea, olay örgüsü ve felsefi yaratımın
olağandışı özgürlüğü ile karakterize olur. Menippeanın baş
8. İndirgenmiş gülme fenomeni, dünya edebiyatında önemli bir etkiyi haizdir. Bu
tür gülme doğrudan dışavurulmaz, deyim yerindeyse, “gümbür gümbür çınlamaz”,
ama izleri bir imgenin veya bir söylemin yapısında saklı kalır ve orada saptanabilir.
Gogol'u yineleyecek olursak, "dünyaya görünmeyen gülme”den söz edilebilir.
Buna Dostoyevski'nin yapıtlarında rastlarız.
226