ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

ı telaffuz eden kişinin ağzında tuhaf tınlayarak yabancı kalır; kendilerini
temellük eden kişinin bağlamına maledilemezler ve bu bağlamın
dışında kalırlar; sanki kendilerini konuşucunun istemine karşı
tırnak içine almışlardır. Dil, konuşucunun amaçlarının özel mülkiyetine
serbestçe ve kolayca geçen nötr bir araç değildir; başkalarının
amaçlarıyla dolar -hatta gereğinden fazla dolar. Gaspedilmesi,
kişinin kendi amaçlarına ve vurgularına boyun eğmeye zorlanması
zor ve karmaşık bir süreçtir.
Bu âna dek, edebi dilin soyut-dilsel (lehçebilimsel) bir bütünlüğü
olduğu varsayımı temelinde ilerledik. Ama edebi bir dil bile, asla
kapalı bir lehçe değildir. Bizzat edebi dilin kapsamı içinde, gündelik-söyleşi
dili ile yazı dili arasında zaten az ya da çok keskin biçimde
tanımlanmış bir sınır bulunmaktadır. Türler arasındaki ayrımlar
çoğunlukla lehçebilimsel ayrımlarla çakışır (sözgelimi, on
sekizinci yüzyılın yüksek -Slav Kilisesi’ne ait- ve düşük -konuşmaya
özgü- türleri); son olarak, belirli lehçeler edebiyatta meşrulaştırılabilir
ve dolayısıyla belirli ölçüde, edebi dil tarafından temellük
edilebilir.
Edebiyata girip, edebi dil tarafından temellük edilirlerken lehçeler
bu yeni bağlamda, kapalı toplumsal-dilsel sistemler olma niteliğini
kuşkusuz yitirir, biçimsizleşirler ve aslında, basitçe lehçeyken
oldukları şey olmaktan çıkarlar. Öte yandan, bu lehçeler, edebi dile
girip, edebi dil içerisinde kendi lehçebilimsel esnekliklerini, başka-dilliliklerini
muhafaza ederken, edebi dili biçimsizleştirme etkisi
yaratırlar; keza edebi dil de, daha önce olduğu şey olmaktan, kapalı
bir toplumsal-dilsel sistem olmaktan çıkar. Edebi dil, tıpkı kendisinin
gerçekleştiricisi olan eğitimli kişinin dilsel bilinci gibi, son
derece ayrıksı bir fenomendir; içerisinde, sözün amaçsal çeşitliliği
[razrıorecivost'] (kapalı bir sistem olarak her canlı lehçede mevcut
olan çeşitlilik), dil çeşitliliğine [raznojazycie] dönüşür; sonuçta ortaya
çıkan, tek bir dil değil, diller diyalogudur.
Son derece gelişkin bir düzyazı sanatına sahip bir halkın ulusal
edebi dili, özellikle de söz konusu düzyazı sanatının zengin ve gerilim-yüklü
dilsel-ideolojik bir tarih barındıran romansı bir düzyazı
olması durumunda, aslında, yalnızca ulusal heteroglossia’nın
72