FRANCUSKA

francuskiego (jak rozwój transportu, uprzemysłowienie, rozbudowa miast)widziano dowód władzy finansowych imperiów, dążących za wszelką cenędo powiększenia bogactwa i wykorzystujących instrumentalnie ideę postępu.Prymat ekonomii ściągnął na Żydów nienawiść ze strony zarówno tych,którzy przeciwstawiali się zmianom w imię dziedzictwa ojczyzny, jak i tych,którzy w rozwoju gospodarczym widzieli jedynie dążenie do bogactwa bezoglądania się na fatalne skutki nowoczesności. Przypisywany Żydom duchprzedsiębiorczości interpretowano jako dążenie do rozkładu społecznegoi żądzę władzy. Inaczej mówiąc – zakładano, że Żydzi wcale nie muszą sięgaćpo władzę polityczną, ponieważ sprawują ją za pośrednictwem ekonomii.Choć w świecie polityki czy wielkich finansów było niewielu Żydów, wrażeniezawsze robiło kilka nazwisk – Rothschild, Pereire, Worms, Fould czy Crémieux.Proces asymilacji przebiegał wprawdzie obok tych zmian społecznych,ale służyły mu one za „parasol”. Nie korzystała z niego biedotażydowska, ale ci, których określa się zwykle jako klasę średnią, ludziemotywowani pragnieniem awansu społecznego. Wykształcenie,mobilność, przedsiębiorczość ułatwiały szybki sukces, oznaczały jednakrezygnację z kulturowego i duchowego dziedzictwa judaizmu. Nowatożsamość społeczna, nabyta poprzez kariery w urzędach państwowych,w wojsku, w sądownictwie czy w szkolnictwie, wiązała się z utratą więziwspólnotowych. Istniały środowiska szczególnie otwarte na Żydów. Takbyło ze światem sztuki i kultury, do którego – dzięki owemu „żydowskiemugeniuszowi”, jednocześnie uniwersalnemu i partykularnemu – weszłowielu Żydów. Dla nich asymilacja nie była porzuceniem starożytnegodziedzictwa, ale otwarciem i przystosowaniem. Porzucali ławki żydowskichszkół, przestawali studiować Torę po hebrajsku i uczyć się tekstów modlitw.Zostawiali Księgę dla książek i gazet. Nawiasem mówiąc w wydawnictwachi prasie asymilacja będzie najskuteczniejsza, właśnie poprzez związkikapitału z tą nową dziedziną o nieokreślonej jeszcze pozycji społecznej. Prasawyrażała opinie polityczne, skoro jednak należała do grup finansowych – nietrzeba było długo czekać na pojawienie się tezy, że właśnie poprzez nią Żydzikontrolują państwo.Ostatnią i z pewnością najwyraźniejszą formą asymilacji byłozwielokrotnienie małżeństw mieszanych, które nastąpiło zaraz poemancypacji. Wprowadzenie ślubów cywilnych ułatwiło małżeństwazawierane przez narzeczonych wyznających różne religie. Związki teowocowały znacznie częściej całkowitym porzuceniem praktyk religijnychniż nawróceniem. Większość z nich zawarto w kręgach burżuazji