FRANCUSKA

271jednak od tych różnic w rozumieniu sprawiedliwości, istnieje jeszcze jednadużo ważniejsza, dotycząca powołania człowieka na ziemi. Jest nim bowiemwypełnienie przeznaczenia, misji albo obietnicy, a nie szukanie szczęściaczy przyjemności życia. W judaizmie chodzi nie o przyszłą ludzkość, aleo człowieka, syna swego ojca, potomka poprzednich pokoleń, będącegoogniwem w historycznym i duchowym łańcuchu. Próba połączenia Rewolucjiz wizją inspirowaną przez proroków ignoruje samą istotę ich nauki, którąmożna określić jako dialog człowieka z Bogiem, prowadzony w chwilach, gdyprzymierze staje się historią albo gdy społeczeństwo ma postępować wedługprawa. Nauka proroków jest przede wszystkim słowem, niekiedy krzykiemalbo wezwaniem, ale nigdy zerwaniem z przeszłością; przeciwnie – prorokmówi, odwołując się do pierwotnego związku.Proces dechrystianizacji zapoczątkowany we Francji przez Rewolucję stałsię również procesem postępującej dejudaizacji, z tą tylko różnicą, że nadaniepewnych praw, których Żydzi byli pozbawieni przez wieki prześladowańi szykan, uczynił dejudaizację atrakcyjniejszą i przez to szybszą. Przebiegłaona w kilku etapach, nawet jeśli trudno tu określić jej chronologię. Pierwszymbyła „ewolucja” kultu. Ustanowienie Konsystorza spowodowało głębokiezmiany w przebiegu nabożeństw, począwszy od architektury synagog, przezzachowanie modlących się, aż po wprowadzenie modlitw w intencji Republikii jej przywódców. Drugi etap stanowiło opuszczanie synagog i szkół, codoprowadziło pod koniec XIX wieku do stworzenia judaizmu liberalnego, zamilczącą zgodą rabinów z Konsystorza, mających nadzieję, że dzięki temusynagogi znów będą pełne. Pustoszenie miejsc kultu niewątpliwie wiązałosię z zanikiem wiary w społeczeństwie. Dla judaizmu francuskiego stanowiłoto podwójną klęskę, bo judeofobia wcale nie zanikła wraz z integracją,przeciwnie – przybrała dużo niebezpieczniejszy kształt. Trzecim etapemdejudaizacji było to, co można określić jako „laicyzację” pewnych założeńjudaizmu. Dotyczy to na przykład wartości zawartych w DziesięciorguPrzykazań, które – z nadzieją na zdobycie uznania – chciano prezentowaćjako wkład Żydów w sprawę postępu i sprawiedliwości. Jednak rozszerzeniemoralności żydowskiej na wszystkie narody wywoływało najgorszy zarzutnowoczesnego antysemityzmu – spisek mający na celu „zażydzenie”społeczeństwa.Rewolucja Francuska nie zlikwidowała nienawiści do Żydów, przeciwnie– zrodziła nową formę tej plagi, która zostanie określona pod koniec XIXŻydzi i Rewolucja Francuska