FRANCUSKA

93z telewizją Kościół nie może nie przegrać (a takiego zmasowanego naporuantychrześcijańskich sił, z jakim mamy do czynienia dzisiaj, telewizja nieprowadziła ani w czasach Chruszczowa, ani w czasach Breżniewa). Siłyte nie pozwolą ateistycznemu społeczeństwu stać się społeczeństwemprawosławnym. Zatrzymają go na poziomie neopogaństwa i jest ku temumasa powodów. Jednym z nich jest to, że społeczeństwo postchrześcijańskienie ścierpi, by jego członkowie posiadali jakiekolwiek głębokie przekonania,a zwłaszcza przekonania chrześcijańskie.Pewnego razu, podczas spotkania z przywódcami amerykańskich misjiprotestanckich w Rosji, powiedziałem, że w naszym kraju nie ma tradycjipluralizmu, w którym od początku była wychowywana Ameryka. Odpowiedź,jaką usłyszałem, była zupełnie nieoczekiwana: w sekrecie powiedziano mi, żew dzisiejszej Ameryce również nie ma żadnego pluralizmu. Przecież pluralizmpolega na wrażliwości na przekonania drugiego człowieka, natomiastw Ameryce mass media uważają wyrażanie jakichkolwiek przekonań za cośw złym tonie. Ten „pluralizm”, który powstaje dzisiaj w Ameryce, pewienstudent z uniwersytetu Stanforda opisał w następujący sposób: „Kiedypróbuję «wyrazić swoje zdanie», wówczas wykraczam poza przyjęte normy.Chrześcijanom okazuje się tolerancję, jednak w zamian powinni zrewanżowaćsię milczącą akceptacją” 15 . Jeśli chrześcijanin próbuje osądzić homoseksualizmlub aborcję, wówczas od razu wskazuje mu się jego miejsce i oskarżao niepoprawność. Ci, którzy trzymają się dzisiaj „ciasnych” chrześcijańskichpoglądów, mają coraz mniejsze szanse na zrobienie kariery.„Spójrzcie na sprawy szerzej! Nie ograniczajcie się do jakiegoś jednegookreślonego punktu widzenia w tej materii”. Pluralizm powinien przejśćz ogółu społeczeństwa do poszczególnych umysłów – każdy człowiekpowinien zacząć wierzyć od razu w kilku bogów. Wasyl Rozanow wyraził tow stwierdzeniu, że wzorowy inteligent „rano wierzy w Nietzschego, w porzeobiadowej w Marksa, a wieczorem w Chrystusa”. Chesterton wyśmiewałpodobną „szerokość horyzontów” w obrazie Richarda White’a, który „właśniesię nawrócił, ale co tydzień zmienia konfesję” 16 .O nadejściu pseudochrześcijańskiego omamu już w XIX stuleciu uprzedzałChomiakow: „Świat utracił wiarę i chce posiadać jakąkolwiek religię. Światpotrzebuje religii «w ogóle»”. Właśnie ta forma „jakiejkolwiek” religii coraz15 P. Jones, The Gnostic Empire strikes back, Phillipsburg 1992, s. 86.16 G.K. Chesterton, Izbrannyje proizwiedienia w 4. tomach, t. 3, Moskwa 1994, s. 56.O naszej klęsce