FRANCUSKA

warstwom panującym język i wnoszącą do państwa określoną i absolutniepodstawową dla całego założenia kulturę polityczną; dodajmy, że przyjęteprzez ruskie i litewskie elity dobrowolnie. Polski był tam językiem agory,biletem wstępu w rejony obywatelskie, wreszcie związanym z tak zwaną279Umiejętność posługiwania się polskim „kodemobywatelstwa” do dzisiaj jest w potocznejświadomości podwileńskich spadkobiercówWielkiego Księstwa świadectwem szlachetności– także intelektualnej.kulturą wysoką. W domach mówiło się w Wielkim Księstwie po litewsku,przede wszystkim zaś po białorusku (tutaj określanym jako „po prostu” lub„po prostemu”).Wśród polskojęzycznych mieszkańców Wileńszczyzny w dużymstopniu jest tak nadal. Umiejętność posługiwania się polskim „kodemobywatelstwa” do dzisiaj jest w potocznej świadomości podwileńskichspadkobierców Wielkiego Księstwa świadectwem szlachetności – takżeintelektualnej. W rejonie Ejszyszek w świadomości mieszkańców rejonunadal istnieje swoista hierarchia oparta na tym kryterium. Samo miasteczkoi liczne w jego pobliżu okolice szlacheckie zamieszkują potomkowiepolskojęzycznej szlachty. Ale nie tylko oni mówią językiem Mickiewicza.W rejonach solecznickim i wileńskim po polsku mówią również potomkowiewłościan. Kiedy któregoś z nich spytać o polskojęzyczne wioski, dowiemy się,że mieszkają w nich „światlejsi”, a w białoruskich i litewskich dla odmiany– „ciemniejsi” (lub „ciemnota”). Także w Wilnie tli się jeszcze przekonanie,że każdy, kto zna polski, jest po prostu bardziej inteligentny. Mój wileńskigospodarz mówił na przykład, że co prawda Polacy są tam teraz zmuszeni donauki litewskiego, aby znaleźć pracę, ale „kiedy się już nauczą, to i tak zarobiąwięcej jak ci Litwini”.Chociaż pełnię praw obywatelskich, biernych i czynnych, możnabyło w I Rzeczpospolitej posiadać i bez poszerzania kręgu osób mówiącychWilna nie oddamy nigdy