FRANCUSKA

– naturę, której dynamika skierowana jest na stopniowe niszczeniezwiązków wspólnotowych. Być może rzeczywistość, którą nam odkrywai daje Eucharystia, rzeczywistość wspólnoty, popycha nas do poszukiwaniakoherencji z rzeczywistością, która nas otacza, gdyż Kościół jest właśnie„sposobem istnienia” 8 .* * *Zacznę zatem od wyjaśnienia, że kiedy mówię o państwie (state, estado) 9 ,to mam na myśli państwo nowożytne (modern state, estado moderno). I choćto wyjaśnienie prawdopodobnie jest przykładem pleonazmu, gdyż, jakwszystkim wiadomo, samo pojęcie „państwa” jest pojęciem nowożytnymużytym po raz pierwszy przez Machiavellego, wydaje się ono koniecznew świetle ogólnej tendencji określania jako „państwo” wszystkich podobnychmu organizacji społecznych, tak poprzedzających wiek XVI, jak i zupełnieobcych cywilizacji zachodniej. Tendencja ta jest już przyjęta w stopniu,który uwidocznia się na przykład w przekładach tekstów klasycznych, gdzie„polis”, „civitas” czy „res publica” zamienia się automatycznie w „państwo”.Nie zawsze takie tłumaczenie jest do końca usprawiedliwione, a być możekryje wręcz pewne zafałszowanie, które niekoniecznie wystarczy skwitowaćznanym powiedzeniem „traduttore traidore”.W takim razie, czym jest „państwo”? Oczywiście to nie koordynatyczasowo-przestrzenne uzasadniają w sposób definitywny stosowaniepojęcia „państwo”. Eric Voegelin w swej pracy z 1938 roku The PoliticalReligions 10 , przedstawia sposób odróżnienia „państwa” od tego, co nim niejest, proponując użycie w tym celu pojęć „religii immanentnych” (herezjignostycznych) i „religii transcendentnych”. Według niego, funkcją „religiiimmanentnej” jest sakralizacja władzy ziemskiej przez oddanie narodowi,grupie etnicznej czy społecznej władzy opartej na wykreowaniu „religiiimmanentnej”, której legitymizacja pochodzi choćby od nauki. Voegelinwskazuje pierwszy przykład narodzin państwa sakralizowanego za pomocą„religii immanentnej” już około 1376 roku przed Chrystusem, w Egipcie8 Tamże, s. 17.9 W niniejszym tekście słowo „państwo” używa się jako potocznie przyjętego w języku polskim przekładupojęcia „state” czy „estado” i w takim kontekście trzeba je tu interpretować. Niemniej jednak, należy równieżzaznaczyć, co także robi w swoim artykule Bartłomiej Radziejewski, że w języku polskim pojecie „państwo”etymologicznie nie odpowiada pojęciu „state” czy „estado”. Odpowiednikiem polskiego pojęcia „państwo” jestpojęcie „dominium”. Jako polski odpowiednik pojęcia „state” czy „estado” można by przyjąć „stan”, choć w tymwypadku należy pamiętać, że jest to wyraz pochodzenia perskiego i oznacza „kraj”. Warto także zauważyć, żeu św. Augustyna „civitas” jest określane również jako „societas”, „regnum”, „res publica”, „populus”.10 E. Voegelin, The Political Religions, w: Collected Works of Eric Voegelin , Vol. 5, Columbia 2000.