Digitale versie - Afbeeldinge ende Levens beschryvinge van de ...

Overzicht van de op de portretten getoonde
waardigheidstekens.
Op de Gulden Vliesketens na zijn er vrijwel
geen direkt herkenbare ordetekens te zien.
Het ordeteken van het Heilig Graf daarentegen
is duidelijk te herkennen op het portretje van
Gerrit II uit het Detmold handschrift L3- 429
fol. 129V. Zie Hfdst. 42.
Ook het merkteken op de hellebaard van
Gerrit I (Woutersz. fol. 7 of v. Alkemade nr. 13
Zie Hfdst. 39) is byzonder.
Het kan een toevallige versiering zijn, maar
komt bij andere hellebaarden niet voor.
Daarnaast valt op dat verschillende Heren
uitbundige borst- of halssieraden dragen.
Soms zien we een dergelijk sieraad op de hoed.
Opgravingen tonen aan dat de Friezen ten tijde
van de Romeinen al gemmen of mantelspelden
droegen.
In die tijd kon men iemands rangorde en
welstand van zijn speld aflezen.
De ontwikkeling van mantelspeld naar insigne
is dus een logische.
Bij mantelspelden waren kostbaarheid en
grootte maatgevend.
Bij insignes ging het meer om de vormgeving
en de uitbeelding. De status van een persoon
was hierdoor op afstand zichbaar.
Op harnassen konden niet altijd insignes
bevestigd worden. *1 Daarom ging men ertoe
over om het insigne aan een koord/band of
ketting te dragen.
Bij o.a. het Gulden Vlies was zelfs de vorm van
de ketting voorgeschreven.
Het dragen van een waardigheidsteken op het
hoofddeksel zal beïnvloed zijn door de
baarddracht.
Veren op het hoofddeksel waren eveneens een
teken van waardigheid.
Helaas is moeilijk waar te nemen of de op de
portretten getoonde borst- en halssieraden
ordetekens zijn.
Veelal is een bloemvorm weergegeven of een
(edel)steen, omringd door kleinere stenen.
Dergelijke sieraden (afkomstig uit de
middeleeuwen) zijn over het algemeen nergens
in hun oorspronkelijke vorm bewaard gebleven.
Het merendeel hiervan zal in de 17e eeuw
omgewerkt zijn tot bijouterieën.
Opvallend in de heraldiek is dat veelal de
aanziende traliehelm is voorzien van een aan
een koord of lint gedragen penning.
Op Bl. 03 is de gevoerde wapenrusting van de
Heren en Graven van Egmont zoals die te zien
was op de schilderijen, in een schema
weergegeven. Voorts wordt aangegeven of zij
volgens de omschrijving in de kroniek Ridder
waren.
Opvallend is het aantal personen dat met een
hellebaard wordt afgebeeld. Zelfs Johan IV,
2e Graaf v. Egmont, heeft een hellebaard.
Lamoraal I echter heeft een spies. Dit portret is
onbetrouwbaar ( Zie Hfdst. 56).
Het opgeheven zwaard ten teken dat de persoon
een onnatuurlijke dood stierf, gaat hier op,
met uitzondering van Karel I.
De harnassen van Johan IV en Karel I wijken
duidelijk af door hun Neo-Romeinse vorm.
Het zijn z.g. paradeharnassen.
Hfdst. 19 - Bl. 02
140
*1: Soms liet men
een ordeteken op
een harnas
graveren.