Digitale versie - Afbeeldinge ende Levens beschryvinge van de ...

abdij van St.-Amand mocht cumuleren.
Het zouden voor deze jonge man, in een tijd
van religieuze gisting en twisten, moeilijke
jaren worden. Het archief van het bisdom
Utrecht levert talrijke bewijzen van de
maatregelen door George van Egmont
getroffen om het zedelijk peil van priesters
en leken zuiver te houden of te verbeteren.
Hij deed ook wat hij kon om het verspreiden
van de nieuwe leer te verhinderen en gaf
wijze voorschriften omtrent het begeven van
kerkelijke beneficiën en ook betreffende de
bedelmonniken en het bouwen van nieuwe
kloosters. Ook had hij zich vanaf 1537 bereid
verklaard alle medewerking te verlenen tot
het algemeen concilie dat in 1542 zou
worden bijeengeroepen en eerst in 1563 in
Trente zijn beslag zou krijgen. Alle gegevens
die over hem aan het licht zijn gekomen doen
George van Egmont kennen als een goede
kerkvoogd en een trouwe zoon van Rome.
Men neemt ook aan dat de wending die de
kerkelijke zaken zouden nemen, en waar hij
machteloos tegenover stond hem veel
ontmoediging hebben bezorgd, en dat daar
een van de redenen te vinden is waarom hij
zich gaarne ophield in de rustige sfeer van
zijn abdij in St.-Amand
(Bron: Nieuw Nederlandsch Biographisch
Woordenboek, III, 326).
Dit is dan de op dit ogenblik geldende versie
van George van Egmonts persoonlijkheid. De
enkele schaarse gegevens waarover wij
beschikken laten ons niet toe dieper tot het
wezen van deze man door te dringen. Dit zal
eerst mogelijk worden door een breed en
grondig onderzoek van de voorhanden
archivalia. Heeft deze bisschop het geweldig
godsdienstig gebeuren van zijn tijd bewust
beleefd? Hij was maar een knaap van dertien
jaar toen Luther zijn aflaattheses kenbaar
maakte, maar toen de beslissende strijd werd
gevoerd die tot de scheiding in de kerk zou
leiden, was hij een jonge man van twintig
geworden, student te Leuven, waar de aan
gang zijnde controverses zeer druk werden
besproken. Heeft hij in zijn studenten-jaren
de Rotterdammer Erasmus, die van 1517 tot
1521 te Leuven verbleef, aan de universiteit
ontmoet? Heeft hij als abt en bisschop aan de
latere discussies deel genomen en
standpunten verdedigd? Toen hem de
Utrechtse bisschopszetel werd toevertrouwd,
was Luthers leer reeds op grotere schaal in de
Nederlanden verspreid. Als hoofd van het
uitgestrekte bisdom in het noorden is George
van Egmont zeker en herhaaldelijk met
allerhande problemen geconfronteerd
geworden en heeft hij ook beslissingen
moeten nemen en maatregelen treffen. Als
overste van een abdij in het Doornikse heeft
hij ook de Calvinistische infiltraties gekend
en er zonder twijfel rekening mee moeten
houden in het bestuur van zijn geestelijke
gemeenschap. Welke waren zijn betrekkingen
met de andere Nederlandse bisschoppen,
Granvelle b.v., en met zijn aartsbisschop in
Keulen, die als keurvorst van het Duitse
keizerrijk zo nauw betrokken was in deze
reusachtige strijd voor of tegen Rome? De
religieuze persoonlijkheid van George van
Egmont ligt nog helemaal in het duister.
Hij stierf op 26 september 1559 in zijn abdij
van St.-Amand en werd er ook begraven. Zijn
hart werd overgebracht naar de Dom te
Utrecht en bijgezet in een praalgraf te zijner
memorie opgericht. Dit monument is er nu
nog gedeeltelijk aanwezig, namelijk de met
wapenschilden rijk versierde boog. Maar het
praalgraf werd tijdens de beeldenstorm van
1566 sterk gehavend en de in marmer
gehouwen knielende figuur van de bisschop
is verdwenen.
De oprichting van de nieuwe bisdommen in
Nederland volgens pauselijke bul van 1559
heeft deze laatste bisschop van Utrecht dus
niet meer meegemaakt, maar de plannen voor
het nieuwe Utrechtse aartsbisdom zal hij
natuurlijk hebben gekend en wellicht tot de
elaboratie ervan hebben meegewerkt.
Wij kunnen hier nog vermelden dat George
van Egmont als privé secretaris nam Jan
Everaerts, rechtsgeleerde en humanistisch
dichter, beter bekend onder de naam Janus
Secundus, auteur van de Basia *1. Deze
jonge man van drieëntwintig jaar, zoon van
de president van de Grote Raad van
Mechelen, was met keizer Karel V naar het
beleg van Tunis geweest, was er ziek
geworden en kwam naar het vaderland de
gestoorde gezondheid herstellen. Toen hij
zich even beter voelde, trad hij in dienst van
de bisschop-abt, maar zou reeds enkele
maanden daarna, 25 september 1536, sterven,
pas vierentwintig jaar oud. Hij werd begraven
in de abdijkerk van St.-Amand.*2
Janus Secundus wordt terecht aangezien als
de grootste neo-latijnse dichter en zijn
werken worden nu nog steeds heruitgegeven
en gelezen. Hij was vooral, zoniet
uitsluitend, de dichter van de liefde en genoot
reeds tijdens zijn leven een grote faam,
Hfdst. 04 - Bl. 06
17
*1: Basia = kusjes.
*2: Geboren 14-11-
1511, sekretaris van
Kardinaal Tavera te
Toledo.