Digitale versie - Afbeeldinge ende Levens beschryvinge van de ...

sluiten van de vrede. Kwade Wouter heeft na
het beëindigen van de strijd tegen Lodewijk
van Loon zijn krijgstalenten op nobeler wijze
kunnen gebruiken in het Heilige Land,
waarheen hij zich had begeven en waar hij in
1206 om zijn moedig optreden tot ridder
werd geslagen. Teruggekeerd naar Egmond,
stierf hij daar de 13e september 1208 en werd
begraven in de buurkerk”. [Hovaeus p. 47]
Uitvoerig is dit ook te lezen in Hfdst. 38 bij
Woutersz.
Willem I
Hierover schrijft Hof:
“ Na de dood van (abt) Franco op 3 oktober
1206 werd de abtszetel bezet door een lid van
het geslacht van Rijswijk (Lubbert). Een
merkwaardig geval, want de Rijswijks waren
verwant met die van Egmond en woonden te
Rinnegom vlak bij de abdij. De relaties
stelden de abt in staat, de eerste jaren in
betrekkelijke rust te besturen. Hij schijnt in
deze jaren wel sterk beïnvloed te zijn geweest
door zijn familie. In 1213 verleende hij aan
Willem van Egmond de advocatie en alle
leengoederen welke deze van de abdij hield
in erfelijk leen onder de voorwaarde, dat na
diens overlijden zijn dochter de advocatie
met het leen zou ontvangen indien hij geen
wettige zoon naliet en dat zijn oudste broer
zou opvolgen, wanneer hij geen wettige
dochter naliet. [Fontes p. 244 Roefs p. 151]
Door deze oorkonde werd de advocatuur dus
voorgoed erfelijk in de familie. Willem heeft
waarschijnlijk geprofiteerd van de moeilijke
situatie waarin graaf Willem I van Holland
zich bevond, toen hij met de Fransen tegen
Engeland optrok en daarom door paus
Innocentius II in de ban gedaan was. Het
blijft toch wel moeilijk te begrijpen, waarom
de abt deze voor de vrijheid van het klooster
zo riskante daad heeft kunnen stellen. Het
ontbreken van een bezegeling door het
convent, die men in een dergelijk belangrijk
stuk zou verwachten, heeft de continuator van
de abtenkroniek doen besluiten, dat de daad
gesteld was zonder toestemming van het
kapittel. [Roefs p. 151] Na de grafelijke
uitspraak van 1174 was de rechtswaarde van
deze akte dan ook twijfelachtig. We zullen
zien, dat noch de graaf noch de abt er later
rekening mee hielden. Maar de Egmonds
hebben vanaf deze tijd niet nagelaten om
hierop hun eisen tot een definitieve regeling
van de erfelijkheid van de advocatie te
baseren”. Zie ook de Tabula 1215.
Hof gaat verder met:
“Nog merkwaardiger is, dat reeds twee jaar
na het uitvaardigen van deze oorkonde, de
geschillen tussen abt en advocaat weer zo
hoog opgelopen waren, dat de graaf er toch
weer aan te pas moest komen. Want Willem
van Egmond’s ambities reikten verder. Het
was hem niet genoeg beschermheer te zijn
van de abdijgoederen. Hij verlangde niets
minder dan er ook daadwerkelijk de
zeggingsmacht over te verkrijgen, en vooral
om de hoge en lage rechtsmacht uit te
oefenen, en dit zelfs over het abdijpersoneel
en de monniken zelf. Het bleef niet bij eisen.
Op een goede dag voegde hij de daad bij het
woord, richtte tegenover de abdij een
rechtbank op en riep onder protest van de abt
en monniken de kloosterdienaren voor zijn
vierschaar. De kloosterbewoners begrepen dat
alleen een resoluut optreden hier op zijn
plaats was. Vergezeld van het convent trad de
abt naar buiten, nam het kruis weg,
waaronder Willem naar gewoonte des tijds
zetelde, en verbood zijn onderhorigen, op
straffe van verbeurdverklaring van hun
goederen, zich aan dit gerecht te
onderwerpen. De dienaren gehoorzaamden en
lieten de heer van Egmond alleen staan met
de zijnen. Om de smaad uit te wissen, nam
deze wraak op de weerloze buren van
Egmond, roofde hun kudden en dreigde de
abt en monniken met bloedige wraak. Van die
dag af had het klooster geen rust meer. De
ene gewelddaad riep de andere op. Met
behulp van zijn leenmannen is de abt er in
geslaagd het geroofde vee terug te
bemachtigen, zodat de kloosterdienaars
tenslotte niet al te veel onder hun
gehoorzaamheid hebben moeten lijden.
[Fontes p. 250 Roefs p. 152] Maar verder
gewelddadig optreden van de advocaat kon de
abt tenslotte maar moeilijk voorkomen.
De vraag doet zich hier voor, waarom de abt
deze moeilijkheden zelf probeerde op te
lossen, zonder steun van graaf Willem te
vragen. Dat hij dit niet gedaan heeft kan op
de eerste plaats verklaard worden uit de
politieke omstandigheden. De graaf was in
deze jaren gewikkeld in een strijd tussen Otto
IV en Frederik II om de Duitse troon (1208-
1214). In de zomer van 1214 streed hij in
Noord-Frankrijk, waar zijn partij bij
Bouvines de nederlaag leed. Daar Willem een
kandidaat steunde, die in de kerkelijke ban
was - misschien was hij daardoor zelf ook
geëxcommuniceerd - wenste de abt hem niet
Hfdst. 23 - Bl. 05
167