Digitale versie - Afbeeldinge ende Levens beschryvinge van de ...

Conclusie
Barwout Dodensoen wordt, nadat de incapabele
Abt Ascelinus in 1129 werd afgezet en
vervangen door Abt Wouter (1129/ 61),
aangewezen als Advocaat.
Volgens het oude kerkenrecht (zie Hof blz. 39)
was de Graaf van Kennum (Holland) als
stichter van de Abdij, Heer en Voogd van de
kerk. Deze diende de instelling te beschermen,
te vertegenwoordigen en oefende in deze de
rechtspraak uit samen met de Abt. Verder hield
hij toezicht op het beheer van de tot de
stichting behorende goederen etc.
Dat de Graaf deze werkzaamheden niet
persoonlijk uitoefende is duidelijk. Hij stelde
hiervoor een ambtenaar aan die hem in deze
zaken vertegenwoordigde.
De Graaf was Advocaat. De door hem
aangestelde persoon trad op als Sub-Advocaat.
Hoe minder de Graaf zich bemoeide met zijn
goed des te meer de Sub- Advocaat zich
profileerde als Advocaat.
De Egmondse kloosterlingen waren niet altijd
even ingenomen met de keuze van de Graaf
voor wat betreft de aanstelling van de Sub-
Advocaat.
De Graven lieten de keuze dan ook steeds meer
over aan de Abdij.
Johannes à Leydis geeft al aan dat de Abten
zelf één of meerdere leenmannen konden
aanstellen als Advocaat. Ook elders zien we dat
ambtenaren niet meer door de Graaf zelf
aangesteld werden maar door zijn
ondergeschikten.
Graaf Floris II † 1121 was geen sterk persoon.
Zijn zoon Dirk VI stond aanvankelijk onder
voogdij van zijn moeder, de religieus ingestelde
Gravin Geertruyd (Petronella) v. Saksen †1144.
Volgens Hof (blz. 40) begon Berwout rond
1230 direct met het bouwen van een versterkt
Huis op de door hem in leen verkregen grond.
Dit geeft aan dat de Abt ook de rechtsmacht
over Egmond aan Barwout heeft overgedragen.
Voor de uitoefening van deze rechtsmacht had
de leenman een versterkt Huis nodig waar hij
geïnde goederen kon bewaren en opgepakte
criminelen kon opsluiten.
Hof, die Joh. à Leydis citeert, merkt op dat
Berwout een ruim bemiddeld man was. Abt
Wouter zal als verdediger van zijn Abdij een
man aangesteld hebben die rijk, onafhankelijk
en plaatselijk van aanzien was.
Barwout Dodensoen
De kroniek van Detmold spreekt van Rijk en
Edel. Maar welke rijke edelman woonde in
Egmond of in de direkte omgeving ervan?
De Heerlijkheid Egmond behoorde door de
schenking van de Graaf van Holland vrijwel
geheel aan de Abdij. *1
Toch is er sprake van een versterkt Huis te
Rinnegom. Ook Berwout moet als rijk edelman
een versterkt Huis hebben gehad.
Hij kreeg bij zijn aanstelling een hoeve met zes
huizen in leen voor het leven. Die hoeve is later
bekend als het Ver (vrouw) Altrudeland. *2
De zes huizen omvatten het oorspronkelijke
dorp Egmond aan de Hoef gelegen aan de
noordzijde van een natuurlijke inham van het
Egmondermeer (richting Heereweg) die als
haven dienst gedaan zal hebben.
Bezien we de kaarten van dit gebied dan valt op
dat het slot van de Heren van Egmont niet op
het Altrudeland stond maar even ten oosten
daarvan. Dit komt ook beter overeen met de
status van de rijke edelman te Egmond.
Op de plaats van het oude slot stond
oorspronkelijk een vluchtburcht voor de
bewoners van het dorp Egmond op de Hoef,
onopvallend gelegen in het aangrenzende
moeras. De bewoners konden zich hier in tijden
van gevaar met have en goed in veiligheid
brengen.
Een dergelijke vluchtburcht werd beheerd door
een door de gemeenschap (stam) als zeer
betrouwbaar geacht persoon. In veel gevallen
kwam een jongere zoon van het stamhoofd in
aanmerking. Als beheerder voerde hij een
bestaan als jager en visser. Later traden deze
beheerders ook op als leveranciers van riet. De
beheerder van de vluchtburcht bouwde zijn
onderkomen uit met een eenvoudige uitkijktoren.
Hij omringde de vluchtburcht met een
palissade en bouwde daar voor zichzelf een
eenvoudig houten huis. Dergelijke tot
Ridderhofsteden omgebouwde vluchtburchten
zijn in Holland geen onbekend verschijnsel.
Marquette is o.a. een voorbeeld hiervan.
Als we Barwout beschouwen als beheerder van
de vluchtburcht te Egmond, dan is dit te
verklaren. Een vluchtburchtbeheerder werd
veelal door de handel in vis, wild en overige
produkten een rijk man. Bovendien was hij
bekend met de gemeenschap waar hij toch min
of meer buiten stond. Bij uitstek dus de persoon
die de Abt van Egmond aanzocht als
beschermer en vertegenwoordiger van de Abdij.
Hfdst. 34 - Bl. 13
254
*1: Het is mogelijk
dat de Grafelijke
schenking uitsluitend
bestond uit
Egmond Binnen
en dat Rinnegom
en Egmond op de
Hoef een aparte
Heerlijkheid waren
die in handen was
van de Heren van
Egmont die toen
overigens nog
niet zo genoemd
werden.
*2: De naam Ver-
Altrudeland stamt
mogelijk van
Edeltrudem,
de vrouw
van Adgillus II.