Digitale versie - Afbeeldinge ende Levens beschryvinge van de ...

Oudheden en Gestichten van Vriesland.
2 delen
Uyt het Latijn vertaald, en met Aantekeningen
opgehelderd, door H. V. R.
Uitgegeven bij Christiaan Vermey te Leiden in
1723.
Het is een vertaling van H.F. v. Heussen 1654-
1719. *1 H.V.R. staat voor H. v. Rijn.
In Voorreden van den Vertaalder gaat de
vertaler uitvoerig in op de betrouwbaarheid
van bepaalde schrijvers.
Het is als het ware één grote verdediging van
Ubbo Emmius. *2
Ubbo was een kritische schrijver, die wel het
mogelijke had gelezen, maar bij veel zaken
kritische kanttekeningen plaatste.
Dit in tegenstelling tot schrijvers zoals:
Suffridus Petri, *3 Bernh. Furmerius, *4 Pierius
Winsemius, *5 Hameconius en Zoeteboom,
die kritiekloos allerlei zaken overschreven.
Schrijvers die er zelf het een en ander bij
fantaseerden, worden niet als zodanig genoemd,
maar duidelijk is de afkeer hiertegen.
Chr. Schotanus *6 negeert elk dubieus
materiaal.
Oude min of meer betrouwbare schrijvers zijn:
Occo Scarlensis (~ 970) *7
M. Alvinus (~ 1400)
Vlieterp
Andreas Cornelius
Joh. Isaacius Pontanus wordt ook gezien als een
kritische schrijver, evenals Menso Alting.
Het gehele werk bevat een schat aan bronnenmateriaal,
van oude en eigentijdse schrijvers
tot aan ~1720.
Op pag. 1 t/m 38 volgen dan:
Voorberichten, raakende de Oudheit, den
luister, en de glorie, des Vrieschen volks.
Onderwerpen zijn:
Naamgeving van de Friezen.
Heersers (Hertogen en Koningen).
Opkomst van het Christendom.
De Friese kerk te Rome en de Gouden Bul
(802).
Vrijheid
Potentaten.
Recht en gezag.
Ook hier is het bronnenmateriaal zeer uitvoerig.
Op pag. 38 t/m 112 volgen Aantekeningen.
Grofweg komen hier de volgende onderwerpen
nader aan de orde:
Radbodus II / I
Situatie ten tijde van de Romeinen.
Verhouding tot de Saksen.
Afkomst
Heersers
Keuren
Keurvorsten
Haardracht
Wapenschilden etc.
Titels van Heersers.
Ook hier is het bronnenmateriaal zeer uitvoerig.
Op pag. 337 t/m 409 volgt een Nabericht.
Ik neem hier een klein stukje van de inleiding
over:
Hoe hoog dat de eerfte Princen en Hartogen van
Vriesland by ons te boek ftaen; en hoe dat wy ‘t
op dit ftuk, doorgaans met Ubbo Emmius
houden, zal de Leezer in onze Aantekeningen al
gezien hebben. Evenwel acht ik het niet
ondienftig, een korte lijst van de Vorften,
Hartogen, Koningen en Poteftaaten van
Vriesland, met een kort begrip of liever een
fchets van hunne daaden, zoo als die doorgaans
voor de Vrieffche Hiftoriefchrijvers befchreven
worden, hier op te geeven, Het geen van zoo
veele Hiftorifchrijvers zoo volmondig vertelt en
voor de zuivere waarheit gehouden word; ‘t
geen tegenwoordig noch zoo als ik meer en
meer begin te merken, by fommige luiden van
kennis ingang vindt; ja ‘t geen als de pit en de
kern der Vrieffche Historie plagt te weezen; zal
of mag dat de kenniffe en de nieusgierigheit des
Leezers onttrokken worden? Ik zeg ‘er neen op:
en ik meen dat het ook de pligt van een
Hiftorifchrijver is, de oude overleveringen en
algemene vertellingen te melden; als ‘er zoo
veel ophef van gemaakt is; en als ze noch
grooten aanhang en voornaame voorftanders
hebben. Want voor eerst; laat iemand de
Hiftorie van C. Schotanus maar gelezen
hebben; hoe zal die ftaan kijken; als hy, by
voorbeeld, Suffridus Petri en diergelijke
Schrijvers in handen krijgt; die de Vrieffche
Hartogen, en Koningen, gedurig in de mond
hebben? Zal hy niet verlegen ftaan; en eenig
befcheid van die Vorsten en Koningen
wenfchen te hebben. Ten tweede, zouden die
voorftanders niet konnen of mogen zeggen;
Gy Ubbo Emmius, Gy Aantekenaar op de
Vrieffche Oudheden, meent uwe zaak tegen
Frifo en de vordere Vrieffche vorften zoo wel
bepleit te hebben; maar is ‘er al een rechtmatig
vonnis, door wettige Rechters, over dat geding
Hfdst. 26 - Bl. 09
192
*1: Heussen is
tegen het schrappen
van oude verhalen.
Hij is een twijfelaar.
Een in die tijd
gangbare stroming
die ook wel het
Pyrrhonisme
genoemd wordt.
*2: Ubbo Emmius
is een geschiedschrijver
(1547 - †
1625 te Embden).
Van zijn hand:
Rerum Frisicarum
Historia (tot 1564),
uitg. 1596 en 1616.
*3: Suffridus Petrus
(Petri) was een
officieel geschiedschrijver
(1527 - † 1597).
Van zijn hand: De
Scriptoribus Frisiae
uit 1593.
*4: B. Furmerius
(1542 - † 1616).
*5: P. Winsemius
(1586 - † 1622).
*6: Christianus
Schotanus was
Prediker te
Franeker
(1603 - † 1671).
[titelblad in Kalma
blz. 653]
*7: [titelblad in
Kalma blz. 649]