Digitale versie - Afbeeldinge ende Levens beschryvinge van de ...

Het gebruik van kleurstoffen zal zeker niet
onbekend geweest zijn, maar omdat deze
stoffen op natuurlijke basis waren
samengesteld, vergingen ze in een vochtige
omgeving na verloop van tijd. Microscopisch
onderzoek kan mogelijk aanwijzingen
opleveren.
Naast handwerk als cultuuruiting kwam ook de
mondelinge overdracht tot ontwikkeling.
Verhalen werden verteld, liederen gezongen.
We moeten daarbij goed voor ogen houden dat
de Friezen het verhaal en het lied niet alleen
gebruikten om hun wederwaardigheden aan
anderen door te geven, maar dit ook
aanwendden ten behoeve van hun
voorouderverering.
Godsdienst
Veel specifieke gegevens over de Friese goden
hebben wij niet.
Over Radbodus schrijven de kronieken dat hij
een Fostatempel op Ameland in ere herstelt.
Verder lezen we nog over een tempel voor
Stavo te Stavoren en Baduhema die vereerd
werd in een bos tussen Harlingen en Franeker.
Ik ben van mening dat de Friezen in hoofdzaak
natuurgoden aanbaden.
Iets meer is bekend over de Scandinavische
godenwereld die eigenlijk vergelijkbaar is met
de Griekse godenwereld zoals b.v. de strijd
tussen de oude en nieuwe goden (Azen en
Wanen), één hoofdgod (Odin/Wodan), één
krijgsgod (Thor/Donar) en veel subgoden die
elk een ander aspect vertegenwoordigden
(vruchtbaarheid, visserij etc.).
Vooropgesteld moet worden dat het in de
Scandinavische en Friese traditie niet
gebruikelijk was om afbeeldingen van goden te
maken (daarmee ontnam men de goden hun
mystieke kracht). Het omverhalen van
afgodsbeelden door de missionarissen zal hier
dus niet aan de orde zijn geweest.
Hoofdzaak was dat goden en voorouders in ere
gehouden werden.
Aan hen werden veelvuldig offers gebracht.
Samenleving
Families woonden om praktische- en
veiligheidsredenen bij elkaar. In Noorwegen
ontstonden hierdoor aan elkaar gebouwde
complexen (hoven). In Friesland werden het
gemeen- buurtschappen.
Binnen zo’n gemeenschap was men veelal aan
elkaar verwant.
De vrije Fries als individueel handelende
persoon bestond niet. Hij behoorde tot een
familie (verwantschapskringen). Hij kon niet
over aangeërfd bezit beschikken zonder de
belanghebbende verwanten te raadplegen. *1
Bezit was een onvervreemdbaar familie
erfgoed.
Een deel van het grondgebied van zo’n
gemeenschap was gemeenschappelijk bezit (in
de vorige eeuw kenden we nog het fenomeen
Meent). *2
De overledenen werden buiten de gemeenschap
begraven. Van oorsprong was de plaats van
samenkomst het centrum van de gemeenschap.
Later ging men ertoe over om de plaats van
samenkomst buiten de gemeenschap te situeren.
Mogelijk had dit te maken met het feit dat er
meerdere verwante gemeenschappen waren.
Men koos nu voor de begraafplaats als plaats
van samenkomst en markeerde deze plaats met
een heilige boom (in veel gevallen een eik).
Hier werd vergaderd en er stond ook een
altaarsteen voor het brengen van offers aan de
goden en voorouders. Offers bestonden niet
alleen uit dieren en veldvruchten, maar dit
konden ook buitgemaakte zaken zijn. We zien
hetzelfde in Griekenland, waar bij tempels hele
schathuizen werden opgericht.
Ook de grafgiften voor de overledenen waren
aanzienlijk en mogelijk werden die niet
begraven maar boven het graf ter meerdere eer
en glorie van de overledene uitgestald.
Niemand waagde het om dit soort zaken ook
maar met één vinger te beroeren.
De gemeenschap was klein en een misstap
werd zwaar bestraft.
Anders werd het wanneer andere stammen en
missionarissen zich vergrepen aan dit soort
zaken. Een verbeten oorlog brak uit; de eer van
de stam en die van hun voorouders stond op
het spel.
Organisatie
Wanneer een stam omvangrijk werd was het
zaak er enige structuur in aan te brengen.
Oorspronkelijk ontleende de leider (het
stamhoofd) zijn macht aan erfopvolging. Hij
was n.l. de oudste zoon van het vorige
stamhoofd.
Later zien we dat erfopvolging plaatsmaakt
voor geschiktheid en aanzien binnen de stam.
Een raad van wijze mannen uit de stam kiest
nu het nieuwe stamhoofd.
Het Stamhoofd was verantwoordelijk voor de
verdediging van de stam. Indien bleek dat hij
daar niet geschikt voor was werd door de raad
van wijze mannen een militairleider naast het
stamhoofd aangesteld.
Hfdst. 10 - Bl. 04
62
*1: Daarom wordt
in middeleeuwse
bronnen steeds
vermeld tot welk
Geslacht iemand
behoorde en wie
zijn verwanten
(amici et cognati)
waren.
*2: B.v. in Laren
(NH) waar een gemeenschappelijke
weide lag waar iedereen
zijn vee kon
laten grazen.