Digitale versie - Afbeeldinge ende Levens beschryvinge van de ...

In de voorgaande hoofdstukken 24 t/m 61 heb
ik de Heren en Graven van Egmont besproken.
Het belangrijkste uitgangspunt waren de twee
series aftekeningen van portretten (zie Hfdst. 05
en 06). Deze aftekeningen zijn gebaseerd op
schilderingen die vóór 1562 in het Slot van de
Heren te Egmond op de Hoef te zien waren.
De manshoge portretten zijn vervaardigd ten
tijde van Johan III de eerste Graaf van Egmont
† 1516. Twee andere belangrijke uitgangspunten
waren de Adelskroniek van Dirick
Woutersz. uit 1562 en de afschrijvingen van de
franstalige teksten die zich in 1728 onder de
schilderijen in het Hof van de Graven van
Egmont te Brussel bevonden.
Alle hoofdstukken beginnen met een
genealogie, waarna relevante kronieken en
bronnen geciteerd worden. In de vorm van
noten wordt aangegeven wat er over de persoon
bekend is waardoor hij in het historisch kader
van zijn tijd geplaatst wordt.
De gegevens in de hoofdstukken 24 t/m 33 zijn
vrijwel uitsluitend afkomstig uit kronieken
aangevuld met algemene gegevens uit de
regeerperiode van de betreffende persoon.
In hoofdstuk 34 worden we geconfronteerd met
het eerste probleem. De stamreeks sluit hier niet
naadloos aan op Berwout Dodenzoen, Advocaat
van de Abdij waarvan de latere Heren van
Egmont pretendeerden af te stammen.
Berwout Dodenzoen was, zoals omschreven, een
rijk edelman. Rijk was men naar de maatstaven
van die tijd als men over een aanzienlijk
grondbezit beschikte. Mogelijk bezat Berwout
dit, maar niet te Egmond.
De Abdij geeft hem voor zijn inspanningen als
Advocaat een stuk grond in leen met daarop 6
pacht betalende huizen. Sommige kronieken
gaan ervan uit dat hij daar zijn Slot op de Hoef
bouwde. Dit zou niet gunstig geweest zijn
aangezien de huizen pacht opbrachten.
Bovendien was het ongebruikelijk om een Slot
op leengrond te vestigen.
Overige kronieken vermelden dat Berwout,
voordat hij als Advocaat werd aangesteld, al
eerder zijn bezit te Egmond opgedragen had aan
Nabeschouwing
de Abdij om het vervolgens in leen terug te
ontvangen.
Dit was een in die tijd gangbare constructie. De
Abdij werd formeel eigenaar maar de schenker
behield de oude rechten in erfelijk leen. Als er
geen wettige zoons waren, dan verviel het leen
aan de Leenheer. Dit zou een goede verklaring
kunnen zijn voor de erfrechtelijke aanspraken
die de Heren van Egmont lieten gelden op de
Heerlijkheid Egmond. Vrijwel alle Heren
hebben onenigheid gehad met de Abdij over
hun vermeende erfelijke rechten op de
Advocatuur maar zelden over de Heerlijke
Rechten op Egmond.
In die tijd wordt Berwout als Edel omschreven.
In de 12e eeuw kunnen de edelen alsvolgt naar
afkomst worden ingedeeld.
1. Afstammelingen en verwanten van het
oude Friese Koningshuis.
2. Afstammelingen van Stamhoofden en
Edelen uit de Friese Tijd.
3. Afstammelingen van de Frankische
Machthebbers.
4. De Graaf van Holland en zijn verwanten.
5. Uitheemse adel.
Toen de Franken het Friese Rijk veroverden
bestond de organisatiestructuur uit
Stamhoofden met door de Friese Koningen
geïnstalleerde Edelen.
De Franken lieten deze organisatiestructuur
intakt. Edelen werden gedwongen hun titels en
bezit op te dragen aan de Frankische Koning
om dit vervolgens weer in leen van hem terug
te ontvangen.
Berwout behoorde waarschijnlijk tot de 1e
en/of 2e categorie.
Het Slot op de Hoef is ontstaan uit een
vluchtburcht. De beheerder daarvan (latere
eigenaar) werd door de bewoners van Egmond
voor dit doel geïnstalleerd.
Beheerders van Vluchtburchten vervulden een
verantwoordelijke taak. Veelal waren het
Edelen, jongere zonen of bastaardzonen van het
Stamhoofd.
Een zijtak van de Koningen van Friesland
bracht oorspronkelijk de Hertog (Onderkoning)
van West Frisiae voort. Dit is het deel van het
Friese Rijk gelegen ten westen van Stavoren.
Hfdst. 63 - Bl. 01
501