Digitale versie - Afbeeldinge ende Levens beschryvinge van de ...

leefde in de XIIe eeuw en, volgens Heuterus
(l.c., p. 238), stierf in 1155.
Die Berwout zou dan onder de
beschermheren van de abdij de eerste geweest
zijn die in zijn ambt van advocatus voor het
leven zou aangesteld geweest zijn. Voor
bewezen diensten zou hij van de abt in
erfpacht een domein hebben ontvangen zes
landbouwuitbatingen omvattende en in het
midden waarvan hij een burcht liet bouwen.
Zijn nakomelingen, die van hem de naam
Egmont hebben overgenomen, hebben dan
het gepachte familiedomein vrijgekocht tot
een feodaal leen afhangende van de abdij.
Dat de heerlijkheid Egmond een feodaal leen
was gehouden van de abdij, was een feit zo
algemeen bekend en trouwens door de
archieven en de historie zo goed bevestigd,
dat ook vooringenomen genealogen als een
Wouters en een Hoveus er rekening moesten
mee houden en het dan ook niet onvermeld
konden laten. Maar om de oude koninklijke
afkomst die zij veronderstelden niet te niet te
doen en om de feodale afhankelijkheid van
de heren van Egmont van de
Benedictijnerabdij te verdoezelen, stelden zij
de zaak voor als zou deze Berwout wt groete
devocie en uit vrije wil zijn heerlijk bezit
overgemaakt hebben aan de abdij om het
voortaan voor hem en zijn nakomelingen als
leengoed van de abt te mogen bezitten
(Wouters, fol. 22r.). Volgens Hoveus (ed.
1646, p. 36) zou hij daartoe zelfs de graaf
van Holland om toelating hebben verzocht.
Hier staat men dan zonder twijfel voor een
bewust verkeerd interpreteren van de
historische feiten, ten gunste van het huis van
Egmont. Misschien is er wel een aanvraag
geweest vanwege de heren van Egmont aan
de Hollandse graaf om de goederen die door
de abdij slechts in erfpacht waren gegeven tot
leengoed te mogen aankopen. Maar een
vrijwillige onderwerping als leenman aan een
abt leenheer, dat mocht men zeker van geen
heer van Egmont verwachten, ook niet in die
vroegste tijd. Wij weten immers dat de eerste
moeilijkheden tussen kasteel en abdij reeds
in 1175 begonnen en dus waarschijnlijk
verband hielden met een nieuwe status die
toen nog maar onlangs ingetreden was. Men
kan b.v. veronderstellen dat de Egmonts hun
leen liefst rechtstreeks van de Hollandse
graaf zouden hebben gehouden, Anderzijds
leest men ook dat waar een conflict tussen
heer en abt moest worden gearbitreerd, de
graaf van Holland verklaarde dat de
heerlijkheid Egmond als een leen van de abdij
moest worden erkend. Die strijd tegen de
abdij, begonnen in 1175, zou niet ophouden
gedurende drie lange eeuwen, en om de
werkelijkheid te verduiken hebben de heren
van Egmont alle documenten die in deze
aangelegenheid klaarheid konden brengen,
doen verdwijnen.
Het was een heftige strijd, waarin
doodslagen, brandstichtingen en
plunderingen plaats vonden (p. 16); bijna
alle privilegiën en uitspraken in de geschillen
van 1390-1437 zijn op deze wijze voor de
abdij verloren gegaan; aangezien zij ook in
het archief van de Egmonds-Pignatelli in de
Archives Nationales te Parijs niet voorkomen,
zijn zij vermoedelijk vernietigd (p. 97).
(P.A. Meilinck, Inventaris van het Archief
van Egmond, in Algemeen Rijksarchief te
s’Gravenhage, 1951, inleiding-- zie ook Tien
Eeuwen Egmond).
Alles wat over het geslacht van Egmont
wordt geschreven tot en met die Berwout en
waarschijnlijk nog één of twee generaties na
deze, berust dan ook op legende en traditie.
Als eerste historische, uit nu nog voorhanden
documenten bewijsbare heer van Egmont, en
dus onbetwistbare stamvader van het
geslacht, wordt beschouwd Wouter I (bij
Wouters, fol. 27). Dit was reeds het oordeel
van Obreen in 1914 (N.N.B.W., III, 344),
wat dan door P. Beelaerts van Blokland in zijn
studie in de Nederlandse Leeuw in 1938
wordt bevestigd. Het is dan ook met deze
Wouter I dat A.W.E. Dek zijn genealogische
lijst inzet.
Deze Wouter komt in 1200 voor onder de
homines comitis, de raadsheren van de graaf,
en men weet dat hij stierf op 13 september
1208. Wat dan alleszins wijst op een zeer
oude oorsprong van het geslacht en op een
eminente positie in het graafschap Holland,
en dan ook de overgeleverde gegevens
omtrent een Berwout en zonen als advocati
en eerste leenheren van het goed te Egmond
zeer plausibel maakt. Vreemd is het dat die
eerste historisch bekende stamvader de
bijnaam Kwade Wouter droeg en aldus reeds
bij het begin van de XIIIe eeuw voor zovelen
onder zijn nakomelingen als een symbool
verschijnt.
Hfdst. 04 - Bl. 18
29