DE DRAAIENDE PUT

84 JAN JANSEN
Person zag dat de samenleving verschillende machtscentra had, hoewel hij geen
patroon kon ontdekken in de allianties tussen die centra (die hij segmenten noemde),
en hij betrok het Sunjata-epos niet bij deze samenlevingsvorm In de komende drie
hoofdstukken wil ik een verbinding leggen tussen de principes van splitsing, die ik
in het vorige hoofstuk beschreef, en de ideologische principes die zijn terug te
vinden in statusclaims van de vorsten van Mande, zoals verwoord m het Sunjataepos
Ik wil bekijken in hoeverre de statusclaims, hoewel zij een puur ideologisch
perspectief geven en ongetwijfeld eenzijdig zijn, rekening houden met allerlei
processen in de samenleving en in hoevere zij de Mande-samenlevmg tot een eenheid
maakten Ik leg bij mijn analyse van Mande de nadruk op patronen m de
genealogieën en de tradities Aan factuele geschiedschrijving waag ik mij niet, dat
is reeds gedaan, met name door Person (1968 en 1981), Niane (1975) en Camara
(1990) Zij werkten met het beeld dat Mande in de negentiende eeuw de restanten
toonde van het beroemde Mali-rijk waaover de Arabieren in de middeleeuwen
schreven Dit beeld neem ik a priori niet aan
Door het geschreven negentiende-eeuwse materiaal opnieuw te bestuderen en dit
te koppelen aan etnografische data hoop ik de dynamiek en de waarde van het
Sunjata-epos te kunnen bepalen Op grond van de verslagen van met name Valhère
en Peroz, 5 en aan de hand van genealogieën en verhalen die overal m de Haut-Niger
zijn te horen, zal ik proberen een indruk te krijgen van de organisatie van de
samenleving m de Haut-Niger
Ook zoek ik in dit hoofdstuk een verklaring voor de trots van de vorsten van
Kangaba en de status van de gnots uit Kela Daarmee hoop ik een reden te vinden
voor het feit dat er juist in Kangaba en Kela nog steeds zoveel waarde wordt gehecht
aan het Sunjata-epos, waarom men daar de claim heeft de absolute versie te hebben
en waarom iedereen nog steeds de ceremonie m de Kamabolon m Kangaba
respecteert De leidende vraag hierbij is welke positie de vorsten van Kangaba, een
jongere tak onder de afstammelingen van Sunjata, m Mande hadden Waren zij
usurpatoren of was hun macht legitiem 9 En, indien zij legitiem waren, m de ogen
van wie waren zij dat 9 Belangrijk m mijn analyse wordt dan de dynamiek van de
statusclaims in relatie met claims van andere groepen Dit kunnen naburige dorpen
zijn, maar ook regio's op enkele honderden kilometers afstand
In dit hoofdstuk richt ik mij vooralsnog op Kangaba en omgeving Slechts vanuit een
preoccupatie met de 'eigen' regio zijn de relaties met de andere dorpen en regio's te
begrijpen Eerst beschrijf ik het onmiddellijke machtsgebied van de vorsten van
1
Peroz was een Franse commandant die verscheidene expedities in Mande leidde m de jaren tachtig
van de negentiende eeuw Uiteindelijk werd hij commandant m Nyagassola (mfra) Hij schreef enkele
boeken over de verovering van Mande