DE DRAAIENDE PUT

DE DRAAIENDE PUT 49
De Islam heeft zich waarschijnlijk pas recent in de Haut-Niger geprofileerd als
veroordelaar van niet-islamitische praktijken. Ranc noemt de jaren zestig voor de
Haut-Niger een breukvlak, omdat men in de jaren zeventig ineens bepaalde rituele
handelingen ging betitelen als heidens (Ranc 1987, p. 79). Maar ook daarvoor was
de Islam al duidelijk in opkomst. Toen ik bijvoorbeeld Mamadi Diabate uit Kela
foto's van maskers liet zien, wees hij er één aan met de opmerking dat hij in zijn
kindertijd (de jaren vijftig) de mensen daarmee had zien dansen in de velden. 'Maar
nu zijn wij allemaal moslim,' vervolgde hij.
Dat er in de jaren vijftig ook al een 'islamitische wind' woei door de Haut-
Niger, toont de datering van het volgende verhaal over de gouden stoel die een
legendarische voorouder van de familie Diawara uit Kela moet hebben gekregen van
de legendarische strijder Tiramagan, de doder van Jolofin Mansa (uit: Cisse en
Kamissoko 1991, p. 99, noot 18):
"En 1959-1960, ä la faveur d'un violent vent de puritanisme musulman que Ie
wahabisme faisait souffler Ie Manden, Ie patriarche de Diawara se serait défait,
probablement plus par cupidité que par conviction religieuse, de l'escabeau en
or de Djolofing Mansa, qui aurait été vendu sur la place de Bamako apres avoir
été découpé en morceaux par un bijoutier de cette ville." 19
Blijkbaar was de gedachte aan die gouden stoel in de ogen van de Diawara in 1960
ontoelaatbaar, evenals de vele maskers die verbrand zijn in de afgelopen decennia.
Tegenwoordig zijn er geen maskers meer te vinden in de Haut-Niger. Veel families
hebben echter nog steeds voorwerpen in hun bezit die verwijzen naar beroemde
voorouders. Zo hebben de Diawara uit Kela, dezelfde groep waarvan hierboven werd
verteld dat zij een gouden zitkrukje hebben verkocht, een zwaard dat volgens de
overlevering afkomstig is van Tifamagan. 20
Ik acht het goed mogelijk dat de algemene aanvaarding van Islam van recente
datum is, hoewel de mensen zelf altijd beweren dat hun eigen familie al eeuwen
geleden is overgegaan tot de Islam of dat iedereen in hun dorp al lang moslim is.
Zozeer is de Islam tegenwoordig ingeburgerd. Over Kangaba en Kela zijn geen
vroege gegevens beschikbaar, maar beschrijvingen van nabije plaatsen ten noorden
van Kangaba doen vermoeden dat grote groepen in de Haut-Niger de Islam indertijd
Men lette op de waarschijnhjkheidsclausule die Cisse inbouwt m dit verhaal Bn mijn weten vond
zijn eerste veldwerk in de Haut-Niger plaats in 1960, toen hij samenwerkte met Leynaud Dat was dus
na het verdwijnen van de gouden stoel
10
Voor een afbeelding, zie Sissoko 1966, p 41 Dit zwaard was een soort toeristische attractie, voor
geld mocht men het zien Ik heb geweigerd, met het argument dat ik mij vooral interesseerde m het
dagelijks leven Een jonge Diawara vertelde mij dat een wetenschapper het had gedateerd als
zeventiende-eeuws Clemens Zobel vertelde mij dat de Diabate m Kela een zwaard bezitten van de
negentiende-eeuwse verzetsheld Samory Toure