DE DRAAIENDE PUT

DE DRAAIENDE PUT 105
(Keita Kandasi). Voor het kleinere Figira, centrum van de kafii Maramandugu, ligt
dit percentage zelfs op zestig procent (Leynaud en Cisse 1978, p.449). 42
De yamanatigi tastte de lokale rechten van groepen binnen dorpen in zijn kafu
niet aan. Dorpskwesties bleven te regelen door de dugutigi in overleg met de ouden
van elke kabila. De directe macht van de yamanatigi was beperkt; Leynaud en Cisse
vergelijken hem met 'een rechter bij gewoonterecht'. De yamanatigi kon zijn positie
vooral laten gelden in regionale kwesties. Dit waren veelal militaire aangelegenheden.
De yamanatigi ontving tevens belasting van langstrekkende reizigers in ruil
voor een veilige doortocht, maar hij hief geen belasting onder de bevolking.
In de nabije omgeving van Mininyan liggen twee andere kafuw die in de regel
gehoorzaamden aan de vorsten van Kangaba: Kanyokon en Nouga. Beide regio's
liggen ten zuiden van Mininyan. In die twee kafuw was het yamanatigi-schap niet in
handen van een mansoren, maar van een lid van een andere familie. In Kanyakon
heersten Traore, in Nouga heersten Magasuba. Ik noem zo'n groep kafuw,
waarbinnen één kafu duidelijk de leiding heeft, een 'cluster'.
Dat wat de Fransen 'staat' noemden is waarschijnlijk min of meer gelijk aan wat
ik hier als een cluster heb omschreven. De Fransen signaleerden voornamelijk een
machtscentrum en noemden dat 'état'; zij zagen het niet als een cluster kafuw. Een
cluster voer soms een eigen koers en soms niet. In Figira woonde bijvoorbeeld een
andere broer van de vorst van Kangaba. Hij leidde de kafu Maramandugu en had op
zijn beurt een zekere invloed op andere kafuw aan de rechteroever van de Niger.
Soms volgde hij Kangaba, soms niet. Een mogelijk verschil tussen zijn positie en die
van de vorsten uit Kangaba en Nyagassola blijkt uit het feit dat er onder de vorsten
van Figira geen enkele bekend is met de naam Mambi. De kafuw Mininyan en
Kanyokon geven een beeld van de spanning en samenwerking die kan bestaan tussen
twee kafuw die tot eenzelfde cluster behoorden.
CASE: De verhouding tussen twee 'kafuw': Mininyan en Kanyokon
Mininyan heeft Kangaba als centrum, en voor Kanyokon is dit Balanzan (zie
kaart). De afstand tussen Kangaba en Balanzan is 17 kilometer. In Kangaba
leveren de Keita de dugutigi l yamanatigi, in Balanzan zijn de Traore dugutigi
l yamanatigi. Bij beide plaatsen horen van oudsher enkele dorpen. Bij Kangaba
zijn dit bijvoorbeeld Kela en Degela, bij Balanzan horen bijvoorbeeld Kenyegwe
en Salamale. Territoriaal is de kafu een eenheid met duidelijke grenzen. De
situatie is echter complexer en niet zo duidelijk afgebakend wanneer het macht
betreft.
42
Binnen de bondaw van de dugutigi l yamanatigi zal natuurlijk een zekere hiërarchie bestaan, maar
daarovei heb ik geen gegevens verzameld Zie hiervoor Leynaud en Cisse 1978, p. 266