DE DRAAIENDE PUT

224 JAN JANSEN
Na de dood van een kumatigi wijzen de ouden zijn opvolger aan. Mamadi Diabate,
mijn buurman, reageerde verontwaardigd toen ik vertelde dat ik in een boek had
gelezen dat de nieuwe kumatigi aangewezen werd via een 'concours'. 21 'Dat zouden
wij nooit doen, omdat het 'competition' in de hand werkt,' zei Mamadi. Ook
Lansine zei dat hij 'gewoon' was aangewezen door de ouden.
In tegenstelling iotjelikuntigi wordt men niet automatisch kumatigi door lang te
blijven leven. Aan de functie gaat een lange leerschool vooraf. De Diabate
ontkennen dat van tevoren vaststaat wie een overleden kumatigi opvolgt. Dit is
misschien wel waar, maar eveneens is waar dat er een voorselectie plaatsvindt. Ik
acht het bijvoorbeeld geen toeval dat Bala (toen nog geen El Haji) en Lansine rond
1970 samen op de foto staan met de grote mannen van die tijd: Komanfin en
Bintusine, Bala's vader. Deze foto was in het bezit van Jetennemadi Diabate, de
zoon van Komanfin. Dezelfde foto staat ook in Cisse en Kamissoko (1988, verso p.
180). Cisse geeft als onderschrift: 'Bintu-Sinè Djabaté, chef des griots de Kéla,
entouré de ses frères et de ses élèves, et de Y.T. Cisse'. Twintig jaar later zullen
precies die twee 'leerlingen' de twee grote bondaw vertegenwoordigen.
Foto van foto uit circa 1970: twee generaties Diabate: linka Mand Lansine, midden staand El Haji Bala,
links zittend Bintusene, midden zittend Komanfin.
Ik refereerde hiermee naar Camara 1990 (p. 314), die spreekt van een nyogondan.