DE DRAAIENDE PUT

90
JAN JANSEN
van El Haji Omar, de grote man achter de opleving van de jihad m de Futa Jalon
El Haji Omar maakte gebruik van wapens die hij aan de Atlantische kust kocht van
Europeanen Dit gaf hem de mogelijkheid om zijn invloed over een groot gebied te
doen gelden Rond 1850 bereikte hij Segou, m 1863 Timboektoe Zijn zoon Cheikhu
Ahmadu kon het rijk met bijeenhouden Het viel langzaam uiteen In 1884 was het
als politieke factor van de kaart van Afrika verdwenen Cheikhu Ahmadu's laatste
politieke bolwerk, voordat hij door de Fransen werd verslagen, was Segou
El Haji Omar heeft getracht Kangaba aan te vallen (infra) Hierover zijn echter
geen verhalen te horen in de Haut-Niger Herinneringen aan El Haji Omar betreffen
verhalen over bezoeken die hij aflegde m de Haut Niger (Camara 1990, p 130) ' 8
Geen woord over strijd Ook zijn er geen aanwijzigmgen dat El Haji Omar zou
hebben ingegrepen in de religie of het bestuur in de regio El Haji Omars jihad heeft
met zozeer velen bekeerd tot de Islam, maar bewerkstelligd dat het islamitisch
gedachtengoed m het vervolg bij een groot publiek bekend was (Ohver and Atmore
1989, p 32 ss )
Naast de dreiging van El Haji Omar had Kangaba ook te maken met de legers van
Samory Toure Deze verzetsstrijder poogde een rijk te organiseren waarin zowel
Islam als veilige handelsroutes gegarandeerd zouden zijn Dit rijk verschoof vanaf
circa 1870 steeds meer naar het westen Samory werd de belangrijkste tegenstander
van de oostwaarts oprukkende Franse troepen ' 9 Kangaba werd dus, als het ware,
omsingeld kwam de dreiging van El Haji Omar vooral uit het zuidwesten en later
uit het noordwesten, vanuit het zuidoosten kwam Kangaba onder druk te staan door
de expansie van het rijk van Samory
Kangaba zat dus m de tang tussen drie grote militaire machten de nazaten van
El Haji Omar, Samory en de Franse koloniale troepen Daarom nam het in 1882
initiatief tot het sluiten van een alliantie met Samory, precies op het moment dat de
Fransen zich voor het eerst geconfronteerd zagen met het rijk van Samory (Ministère
1884, p 176 ss ) Kangaba had een goede reden voor deze keuze, het voelde zich
bedreigd door een verdrag van de vorst van Nyagassola met Cheikhu Ahmadu
Ook dit verdrag tussen Nyagassola en Cheiku Ahmadu kwam met geheel
vrijwillig tot stand Er was te Mourgoula, iets ten noorden van Nyagassola, een
groot fort gebouwd door Cheikhu Ahmadu 20 Hiermee beheerste hij de Mandesira,
Daarnaast is er het bekende lied Taara een loflied op El Haji Omar De gnots uit Kela zongen dit
als loflied voor alle Fulani
' s
" In het bijzonder bij de figuur van Samory ben ik mij er van bewust dat ik enigszins generaliseer Ik
doe dit omdat ik mij Kangabd centrisch opstel Voor een uitvoerige analyse van Samory's drijfveren
verwijs ik naar Persons magnum opus
1
Voor een beschrijving zie Valliere In diens tijd was dit bolwerk reeds halt verlaten een teken van
de afbrokkelende macht van Cheikhu Ahmadu