DE DRAAIENDE PUT

DE DRAAIENDE PUT 195
groep is ondermeer te horen op oude opnames van Bird (1968 en 1972) en
Conrad (1976).
In Kela doen vele verhalen over Bala de ronde. Een volwassen mannelijke
Diabate vertelde mij dat Bala een instrumentje heeft waarmee hij 's nachts
mensen kan oproepen. Terwijl het geluid voor de inwoners van Kela niet te
horen is, wordt een persoon elders gemobiliseerd om naar Kela te komen. Zelfs
al woont diegene in Parijs! In hoofdstuk l schreef ik reeds dat Bala eind jaren
zestig een onderzoeker had opgespoord, die zonder zijn toestemming over Kela
had geschreven.
De hoeveelheid post die ik bij El Haji Bala zag binnenstromen, onderstreept
zijn hoge aanzien. Tijdens mijn aanwezigheid in Kela ontving hij alleen meer
brieven dan de rest van de bevolking uit Kela gezamenlijk. 14 De brieven
kwamen uit geheel West-Afrika en Frankrijk. Ook in Bamako kenden veel
mensen Bala. Zij noemden hem 'Ie marabout (islamitisch geleerde) Bala de Kela'
of 'Kelabala'. Verscheidene malen ben ik in Bamako een Diabate tegengekomen
die beweerde dat Bala zijn 'grand-père' was. Dit bleek dan in overdrachtelijke
zin bedoeld te worden. Dat El Haji Bala welgesteld is, heb ik in hoofdstuk 2
reeds beschreven.
Hoewel jongeren in Kela mij vertelden dat El Haji Bala pas status kreeg nä
het overlijden van zijn vader Bintusine, wijst de literatuur in Kela in een andere
richting. Zo richtte Niane zich reeds eindjaren vijftig tot Bala. Ook Ly-Tall had
hem als hoofdinformant voor Kela toen zij in de jaren zeventig veldwerk
verrichtte in Mande. Als kenner van de traditie staat Bala dus al lang in de
schijnwerpers. Zijn vooraanstaande economische positie heeft hij waarschijnlijk
pas verworven na de dood van zijn vader Bintusine en diens broers. Toen kwam
hem, als lutigi, het vaderlijk erfgoed toe.
Een deel van zijn aanzien ontleent El Haji Bala aan het feit dat hij marabout
is. In die hoedanigheid krijgt hij veel opdrachten om amuletten te maken, 's
Ochtends, wanneer ik de oude mannen ging groeten, vond ik Bala soms bezig
met het vervaardigen van zo'n amulet. Op een briefje (van circa 10 cm bij 10
cm) maakte hij dan een tekening van een kruis en daaromheen schreef hij, héél
langzaam en sierlijk, Arabische letters. Ongetwijfeld betrof het een tekst uit de
Koran. Na het beschrijven vouwde Bala het briefje op en omwikkelde het met
wit touw, zodat er een bolletje ontstond. De amulet gaf hij mee aan de persoon
die naast hem zat te wachten totdat hij klaar was.
El Haji Bala vertelde mij dat hij in Kela de koranlessen had gevolgd bij de
koranleraar (karamogö) Mambi Haidara. Later heeft hij nog elders gestudeerd.
Uiteindelijk heeft hij een belangrijk diploma in de koranleer (jaburu kitabü)
behaald. Van de oude Diabate is El Haji Bala de enige die veel koran-onderwijs
heeft genoten.
Ik nam vaak de post voor Kela mcc uit Kangaba