DE DRAAIENDE PUT

DE DRAAIENDE PUT 169
vanzelfsprekende partners m de verhalen over status Ten eerste is er een logisch
verband tussen de jongere broer en de vreemdeling, zoals mijn collega Ed van
Hoven opmerkte Wanneer een jongere broer wegtrekt van het erf waar zijn oudere
broer de opvolgingsrechten heeft, dan wordt de jongere broer een vreemdeling m de
ogen van de gemeenschap waar hij zich vestigt
Daarnaast is er een inhoudelijke parallel tussen de oudere broer en de stichter
enerzijds en de jongere broer en de vreemdeling anderzijds In de verhalen over
stichtersfamilies die de dugukolotigiw leveren en vreemdelingen die dugutigi worden
(hoofdstuk 2) is eenzelfde principe herkenbaar als bij de prestige-toebedelmg tussen
broers de 'rechtmatige' bezitters zijn verbonden met het domein van de reproduktie
van de samenleving (landbouwntuelen, grondtoewijzmg) Zij zijn immobiel, blijven
binnen het dorp en verdienen respect
De vreemdeling, de legendarische voorouder van de dorpschef, is als laatste
gekomen volgens het stichtingsverhaal Hierin is hij te vergelijken met de jongste
broer die immers het laatst geboren is Beiden, dorpschef en jongste broer, zijn
verantwoordelijk voor de externe contacten van de gemeenschap Dit blijkt uit het
feit dat zy bezoekers ontvangen en, tegenwoordig, de belastinginning regelen 2S
Ik trek vergelijkingen omdat de genoemde tweedelingen naadloos in elkaar
kunnen overgaan Zo vermeldt Seydou Camara (1990, p 269 270) dat m Kangaba
de eerste koning uit een nieuwe generatie Tétranger' wordt genoemd Helaas geeft
hij geen aanvullende informatie over deze keuze Wanneer Camara werkelijk Man
heeft gehoord, 26 dan geeft dit voorbeeld aan hoe verschillende tweedelingen naadloos
m elkaar kunnen overgaan en deel uitmaken van een breder geheel de jongste
(generatie) valt samen met de vreemdeling
In veel verhalen lopen meerdere tweedelingen parallel Dit was al te zien in
Kanku Madi's verhaal over Benba Kanda Ook het verhaal over de Kons-jeliw uit
Fadama is illustratief Daarin blijft de oudste broer thuis, net als Lansme's zoon
Brehman, terwijl zijn jongere broers er op uit trekken, net als Dämon De oudste
broer ontvangt van zijn jongere broers als oorlogsbuit een vrouw die gnote blijkt te
zijn In Fadama zijn ae Kone-gnots, de afstammelingen van de oudste broer, de
stichters (Conde 1989, p 14) Als laatsgekomenen gelden de Kuruma en de Cisse
Dit zijn horonw De Cisse leveren de dugungi, de dorpschef en zij zijn dus verantwoordelijk
voor de externe contacten Hier vallen drie parallellen samen en wordt
25
Waarom de allochtoon politiek gezag pcrsonificeerl, is een interessante vraag In Westafrikaanse
verhalen, mythes en legendes wordt gezag m de regel verbonden aan een komst van elders maar deze
waarneming is nog geen verklaring Van Beek vermoedt dat het prestige van de jongste aangeeft dat het
hici om daadwerkelijke macht gaat (persoonlijke informatie) Ondanks de rechten van de ouderen, is de
macht van de jongere broer of de laatslgekomene groot genoeg om bestaande verhoudingen te negeren
en te overtroeven Dit is een interessante gedachte In mijn analyse beperk ik mi| tot de observatie dat
oorlog en redistnbutie verbonden zijn met '|ongere broer'
21
Seydou Camara heeft mij dit bevestigd op 6 oktoocr 1994