DE DRAAIENDE PUT

DE DRAAIENDE PUT 127
Bij een vergelijking van de bovenstaande lijst met de negen grootste families uit
Kela (zie hoofdstuk 2), valt een aantal zaken op Ten eerste komen de meeste jamuw
m beide lijsten voor '° De bewoners van Kela hebben op basis daarvan dezelfde
identiteit als andere groepen m de bevolking van de Haut-Niger Ook valt op dat de
zo beroemde Diabate een relatief kleine groep vormen, een groot percentage van alle
Diabate in de Haut Niger woont m Kela Dit bewijst nog eens dat status niet
afhankelijk is van aantal, een kleine groep kan een voorname positie innemen
De gevoelens van verbondenheid krijgen met alleen vorm door verhalen die
mensen onder elkaar vertellen over de eigen mokè Juist m de omgang met anderen
wordt men mm of meer gedwongen zich te gedragen volgens de normen die
toegeschreven worden aan de eigen jamu Zo ontstaat een krachtenspel waarin het
verleden en het heden naadloos in elkaar overgaan en waarin de relatie zich
uitkristalliseert met het Sunjata-epos als het uiteindelijke referentiepunt
De relatie-vorming op basis van de jamuw is m essentie een zeer serieuze zaak
Men deelt namelijk de overtuiging dat de mokew een jo (een 'sacraal', historisch
pact) hebben afgesloten toen Sunjata Mande had bevrijd Op Kurukanfuga, de vlakte
nabij Kangaba, gaf Sunjata elke moke een maatschappelijke taak de Keita werden
vorsten (mansoren), de Traore strijdeis (tontigiw), de Diabate en de Kouyate ye/zw
(griots) en de Toure islamitisch geleerden (monw) Zo kreeg elke moke een eigen
taak en zo heeft elk hedendaags individu, via zynjamu, een rechtstreekse verbinding
niet Sunjata " De jamu geeft dus een identiteit met een grote historische bagage
Dit geldt vooral ten aanzien van de veelvoorkomende jamuw Dat is een groot
verschil met veelvoorkomende Nederlandse achternamen als De Vries of Jansen, die
wijzen juist m de richting van eeri weinig prestigieuze afkomst
Op basis van ïiynjamu en de daaraan verbonden stereotiepe status heeft iemand
regels voor zijn gedrag ten opzichte van elke andere persoon met een jamu Dat
bleek ondermeer uit de mamer waarop ikzelf werd bejegend als Kouyate Deze
verwevenheid met het dagelijks leven toont de aanwezigheid van het Sunjata-epos
het verschaft iedereen in Mande een basis voor een relatie met iedereen Met mi]n
eigen gedrag bepaal ik vervolgens zelf of ik een domme griot dan wel een slimme
griot word Het stereotype is echter onvermijdelijk voor een Kouyate, iedereen is op
de hoogte van de steieotiepe eigenschappen van elkeyöw« Vandaar dat de heer K
zijn mening over mijn functioneren al klaar had op het moment dat hij mynjamu
' Afwe/ig m de lijst op deze pagina zijn de Foiana een naam die, evenals Haidara , wijst op een
sterke binding met de Islam en die uit het Noorden komt Dit onderschri|ft nogmaals de in hoofdstuk
3 geopperde mogelijkheid dat de status van Kela het produkt is van de verhuizing van alle koranleraren
dit leefden aan het hof van de vorst van Kangaba
" Ook wanneer hij zijn naam heeit aangenomen via adoptie, een praktijk die vroeger gangbaar was,
maar waarover ik hier niet verder uitweid