DE DRAAIENDE PUT

106
JAN JANSEN
De Keita oefenden geen rechtstreekse macht uit in Kanyokon. Binnen Kanyokon
hadden de Traore uit Balanzan volledig recht van handelen, zolang dit er niet toe
leidde dat families binnen Kanyokon hun externe contacten om steun gingen
vragen. Dit betekende niet dat zij geen intensieve relatie met elkaar hadden; de
moeder van de laatste prekoloniale heerser in Kangaba was bijvoorbeeld een
Traore uit Balanzan (Camara 1990, p. 132).
Dat zij eikaars buren zijn, kan een reden zijn om elkaar de voet dwars te
zetten. Dit merkte ik bijvoorbeeld toen ik met enkele vrienden de beroemde
goudmijnen in Salamale (in de kafu Kanyokon) bezocht. Ik had deze plaats
uitgekozen, omdat daar de mooiste goudmijnen zouden zijn. Onze chauffeur was
een Keita uit Kangaba. Bij de mijnen aangekomen, eiste men een gigantisch
bedrag om rond te mogen lopen. Wij weigerden. De chauffeur was nergens
meer te vinden. Gedesillusioneerd keerden wij, na een uur te hebben onderhandeld,
onverrichterzake terug naar Kela waar ik mijn verhaal vertelde aan
Lansine. 'De volgende keer gaan wij samen naar Koflate (40 kilometer verderop
- JJ),' zei hij. Toen begreep ik waarom zijn zoon Damori vaak op de fiets naar
Koflate ging om zijn sla te verkopen en nooit naar Salamale. De Diabate hebben
wel goede relaties in Koflate, waar evenals in Salamale Traore zeggenschap
hebben over de goudmijnen (Leynaud en Cisse 1978, p. 287). Het feit dat de
afstand groter is maakt de relatie blijkbaar neutraal.
Een ander voorbeeld van de spanning in de relatie met de 'buren' vond ik
in Leynaud en Cisse (1978, p. 285, noot 32). Bij de zevenjaarlijkse ceremonie
in de Kamabolon worden de Traore uit Kanyokon en de Keita uit Figira
uitgesloten van deelname aan de ceremonie.
De rivaliteit tussen de Keita van Kangaba en de Traore uit Balanzan
verloopt nog altijd langs bepaalde lijnen. Maar de positie tot elkaar is wederzijds
erkend. Wanneer er tegenwoordig een ontwikkelingsproject in Kangaba wordt
gestart, wil Balanzan eenzelfde project. Alleen een project in Balanzan, en niet
in Kangaba, is ondenkbaar.
Tot nu toe heb ik mij gericht op Kangaba en op de mansarenw, de vorsten met de
jamu Keita. De mansarenw onderhielden ook fitrunyogon-relaties met andere
aanzienlijke families in de naaste omgeving, zoals de bovengenoemde Traore.
Aangezien de mansarenw ook gewoon dugutigiw, dorpschef, waren van de plaats
waarin zij leefden, huwden zij met verwanten van dugutigiw uit de naaste omgeving.
Dit waren niet-mansarenw. Via dergelijke relaties trachtten yamanatigiw hun
invloedssfeer af te bakenen. Dit was een politiek spel van alliantievorming;
territoriale expansie streefden zij niet na.
Het viel nooit met absolute zekerheid te zeggen met welke kafuw een kafu relaties
aanging. Dit is te zien in de politiek van Figira dat zichzelf soms afzijdig hield of
zelfs positie innam tegen Kangaba. De relatie tussen kafuw was dynamisch, al kreeg