DE DRAAIENDE PUT

136
JAN JANSEN
Haut-Niger, alvorens Sunjata zijn toevlucht zoekt m Kita Dat blijkt m de volgende,
hypothetische, beschrijving
CASE Sunjata 's ballingschap als een tocht door de Haut-Niger
Nadat Sunjata m conflict was geraakt met zijn oudere broer Mansa Dankaran
Tuman, vluchtte hij Aanvankelijk maakte hij, in de voorstelling van een
toehoorder, reizen van ongeveer vijftig kilometer Zijn eerste reis bracht hem bij
Soma Jobi, de voorouder van de Konate Konate-vorsten zijn te vinden in de
naburige kafii Gwala (Leynaud en Cisse 1978, p 451) Daarna kwam hij bij de
tweede koning, Tam Mansa Konkon Diens naam is als voorouder van de
Kamissoko verbonden aan het dorp Knna (Cisse en Kamissoko 1988, p 109)
Zijn derde reis leidde naar Kolo Mansa Deturume, de voorouder van de
Magasuba en deze figuur verwijst naar Nouga, de kqfu die ten zuiden van
Kanyokon ligt Daar immers heersen vorsten met dejamu Magasuba De vlakte
waarop de 12 tovenaressen wonen, kan ik niet lokaliseren Wa Kamissoko (ib ,
p 123) plaatst haar ten oosten van de Niger Zo reisde Sunjata naar het
noorden, zuiden en oosten
Sunjata eindigt zijn reis m 'Nema', bij een Tunkara koning De jamu
Tunkara is niet nadrukkelijk aanwezig m de Haut-Niger Hij verwijst naar Kita
en dus naar het westen, op grote afstand achter de bergen, via de Mandesira, de
route naar Mande 27 Vandaar dat Mansa Dankaran Tuman verbaasd is, toen hij
vernam dat Sunjata daar is aangekomen Kita ligt echt ver weg'
Andere griots kunnen ditzelfde verhaal met andere namen van koningen en met
andere lokaties vertellen Mijn overtuiging is dat zijzelf en hun publiek in Mande het
altijd zullen begrijpen in relatie tot groepen m hun samenleving De verteller
markeert deze relaties door een parallel te trekken met de bestaande maatschappelijke
situatie
Het verhaal is duidelijk ingebed m de organisatie van de samenleving, maai dit
is bijna nooit een umhneair verband Zo verwees de groet 'I Dansoko' naar jagers
en naar een groep Traore Datzelfde geldt bijvoorbeeld voor de Kone Hierboven
noemde ik reeds hun rol als vorsten m Sankaran De Kone zijn echter ook bekend
als bewoners van Degela, een dorp in de kafu Mmmyan In 1960 bestond 40% van
de bevolking van Degela uit Kone (Leynaud en Cisse 1978, p 449), terwijl zij elders
niet m groten getale voorkomen (ib , p 448 ss ) Zo weet elke toehoorder het
verhaal onmiddellijk te plaatsen
27
Cisse en Diabctc (1970, p 93) geven twee zonen van Nemafara Funkara als eerste bewoners van
Kita tezamen met de Keita De namen van de koningen in wie Sunjala 'zijn vertrouwen stelt komen
m verschillende versies van het epos voor bijvoorbeeld Johnson 1986 Een Mahnke uit de Haut-Niger
koppelt de namen van de koningen onmiddellijk aan zijn eigen omgeving