DE DRAAIENDE PUT

DE DRAAIENDE PUT 179
De mimmimkolon heeft twee kenmerken Ten eerste kiest men een beginsituatie om de
ander te overtuigen Vergelijk dit met het verhaal over Benba Kanda, de vader die zijn
zonen geschenken vroeg en die de jongste zoon m Kangaba liet wonen Jeh Kanku Madi
stelt a priori impliciet dat Benba Kanda reeds in Kangaba woonde Ten tweede toont de
mimmimkolon dat de Mande-samenlevmg per definitie dynamisch is 19 Een 'jongere
broer' is pas een echte jongere broer wanneer hij de bestaande situatie provoceert, en
meer probeert te krijgen dan hem toekomt Wanneer hij m de problemen komt, moet 'de
oudere broer' de orde herstellen Zo draagt Lansme Diabate de genealogie van Sunjata
uit, de politieke claim van de Keita Kandasi, en verleent 'het oudere' zowel status aan
hem, alswel dat 'het oudere' zich van Lansme kan distantieren, wanneer de 'realiteit'
dwingt tot voorzichtigheid
Ter afsluiting
De relatie tussen het Sunjata-epos en de Mande-samenlevmg is nu duidelijk geworden
Het verhaal is het fundament voor een complex systeem van hiërarchische relaties die
gelden m een bepaalde context Het epos zeit bleek gerelateerd aan een ordening tussen
de vorstelijke dynastieën Wisselingen van perspectief zijn gangbaar tot op zekere hoogte
Het is de kunst deze plausibel te maken Ik heb aan de hand van de metafoor 'de
draaiende put', in werkelijkheid een heilige plaats in Kangaba, aangegeven volgens welke
patronen verhalen en de samenleving met elkaar verbonden zijn en elkaar veronderstellen
De dynamiek in samenleving en m traditie wordt weergegeven door leiderschap te
verwoorden m termen van jong en recent De positie van 'afstammeling van de jongste
broer' heert m relaties tussen Keita-vorsten de voorkeur Vandaar dat de positie van
Kangaba in pre-kolomaal Mande om een herwaardering vraagt In de negentiende eeuw
kenmerkte de Mande-samenlevmg zich door een complex alliantie-systeem De feitelijke
macht van Kangaba (grote muren, groot paleis, groot handelscentrum) ligt m het
verlengde van zijn status als jongere broer Het is onbekend hoe lang Kangaba deze
positie reeds innam, op grond van het modelmatige karakter van genealogieën kan een
eventueel recentelijke komst van de Keita naar Kangaba met bewezen worden vanuit de
mondelinge overlevering
Een vergelijking met de rijken ten noorden van Kangaba toonde aan hoe belangrijk
het m het stroomgebied van de Niger was om de positie van legerleider te hebben de
heersende elite voerde permanent oorlog en dit had zijn neerslag m de ideologie
Kangaba vormde een centrum van oorlogsbednjf Delafosse zat misschien niet eens zo
ver bezijden de waarheid toen hij 'ex nihilo' beweerde dat Kangaba eeuwenlang de
hoofdstad van het Mali rijk was geweest Ook wordt nu duidelijk waarom er een
Voor dit idee bedank ik Clemens Zobel voor zijn bijdrage 7ie ook Jansen en Zobel (1996)