DE DRAAIENDE PUT

DE DRAAIENDE PUT 95
Koumakhana en Narena (gelegen tussen Kangaba en Bamako) in 1883 gestraft,
omdat zij 'het gezag van Samory hadden erkend' (Ministère 1884, p. 229). Kangaba
werd niet aangevallen. Ziekte van de manschappen lijkt hiervan de oorzaak; er
waren nog negen schutters beschikbaar. Dit negental heeft de sancties op Koumakana
en Narena uitgevoerd (ib.).
Toch wisten de Fransen in die tijd de aanval van Kangaba op Nyagassola te
relativeren door zich rekenschap te geven van de plaatselijke situatie. Men was op
de hoogte van het automatisme waarmee de vorsten van Kangaba en Nyagassola aan
elkaar tegengestelde posities kozen (Ministère 1884, p. 75 en 175). Tevens schreef
men (1884, p. 246-247):
"C'est ainsi qu'en 1882, Ie Manding de Kankaba et Ie Bouré, qui avaient été
places sur notre protectorat en 1881, 26 se rallièrent ä Samory et fournirent de
nombreux contingents pour lutter contre nous. Les chefs de ces pays sont
d'ailleurs moins coupables qu'on ne serait tenté de Ie croire d'abord. Notre
marche sur Ie Niger avait été retardée par diverses causes. Nous leur avions bien
promis notre protection, mais nous n'avons pu la leur donner contre les armées
de Samory. lis avaient jusqu'ä un certain point Ie droit de se croire dégagés visä-vis
de nous, qui n'avions pas pu ou voulu, peu leur importait, les secourir en
temps utile."
Was dit zelfkritiek of een bede voor het zenden van troepenversterkingen? Deze
mening uit 1884 - toen de ernstigste conflicten nog moesten worden uitgevochten -
geeft aan dat sommigen oog hadden voor de lokale verhoudingen en dat ook de
Fransen wel eens in gebreke bleven.
In 1883 sloten de Fransen een verdrag met Samory waarin hem werd toegestaan
om zijn troepen te legeren op de linkeroever van de Niger. Van daaruit vond de
bovengenoemde aanval op Nyagassola plaats. In 1886 volgde wederom een verdrag
waarin Samory zeggenschap 27 over de rechteroever kreeg, en waarin tevens
Kangaba en de daaraan verbonden dorpen van hem afhankelijk bleven (Leynaud en
Cisse 1978, p. 43). Beide partijen hielden zich wederom niet aan de afspraken. Dit
had ondermeer te maken met de toenmalige Franse doelstelling om de gehele
linkeroever van de Niger te 'pacificeren'.
De Fransen wonnen uiteindelijk de strijd in de Haut-Niger via een alliantie met de
vorst uit Figira, de 'oudere broer' van de vorst van Kangaba. Deze 'oudere broer'
was onderdrukt door de nieuwe alliantie tussen Samory en Kangaba. Samory was
27
Op p 336 wordt duidelijk dat Kangaba m 1880-1881 een verdrag heeft gesloten.
De bronnen spreken over 'soezereimteit'. Ik acht mij niet m staat om de betekenis van deze
middeleeuwse juridische term binnen het negentiende-eeuwse internationaal recht te doorgronden.