DE DRAAIENDE PUT

DE DRAAIENDE PUT 111
het Sunjata-epos tijdens de ceremonie rond de Kamabolon representeren zij zichzelf
als de afstammelingen van Mansa Kanda. Wat is er zo belangrijk aan de jongere
broer en welke relatie heeft die positie met het Sunjata-epos?
Kela als onderdeel van een 'kafii'
Tot nu toe is het dorp Kela niet in dit hoofdstuk voorgekomen. Dit komt omdat ik
alle voorgaande informatie nodig heb om de bewoning van Kela in een historisch
perspectief te plaatsen en aan te geven waarom er zoveel waarde wordt gehecht aan
een officiële versie van het Sunjata-epos. Hoewel een definitieve geschiedenis van
Kela niet te reconstrueren is, meen ik wel enkele (tot nu toe nooit genoemde)
aspecten te kunnen noemen die Kela gevormd hebben.
In deze paragraaf werk ik de gedachte uit dat Kela groot is geworden door de
ontmanteling van Kangaba door de Fransen. Hierbij ga ik uit van een aantekening
die Gallieni rond 1890 maakte: 'Kela, petite village facile ä conduire.' (in Camara
1990, deel II) Gallieni bedoelde hier waarschijnlijk zéér klein, want van een dorp als
Balanzan, met tachtig inwoners, geeft hij zelfs nog het concrete aantal inwoners.
Wanneer Gallieni dit juist zag, dan vallen er twee zaken op in vergelijking met
de huidige status van Kela. Ten eerste is Kela enorm gegroeid. De bevolking is in
een eeuw toegenomen met minstens tweeduizend procent; Kela telt nu immers ruim
1500 inwoners. Deze groei kan niet op natuurlijke wijze zijn ontstaan. Het is dus
waarschijnlijk dat in de afgelopen eeuw een substantiële immigratie heeft
plaatsgevonden.
Ten tweede is Kela veranderd wat betreft hanteerbaarheid. Volgens Gallieni was
het 'facile ä conduire' en tegenwoordig zijn velen bang voor de inwoners van Kela
(zie Inleiding en hoofdstuk 1). Mijn vraag luidt derhalve: 'Wat is er sedert 1890 in
Kela gebeurd?'
In Kela vertelt men dat het dorp is ontstaan vanuit Kangaba, als een 'hameau de
culture', een groepje hutten waar landbouwers wonen gedurende de maanden dat er
werk op het veld is. Niemand zegt bijvoorbeeld dat Kela vroeger een grote,
invloedrijke plaats is geweest. Inderdaad wijst niets in de architectuur en in het
bouwplan van het dorp op een vroegere fortificatie. Dat Keia's status niet echt oud
is, blijkt ook uit het verhaal van Kanku Madi over de zonen van Benba Kanda.
Terwijl hij een zoon in Degela plaatst, woont er niemand in Kanku Madi's eigen
woonplaats Kela. Dat is vreemd, omdat Kela tegenwoordig groter en beroemder is
dan Degela. Kanku Madi's verhaal lijkt niet gebaseerd op verhoudingen uit de
twintigste eeuw.
In hoofdstuk 2 noemde ik de vijf belangrijkste families in Kela: de Diabate, de
Haidara, de Toure, de Konate en de Diawara. In eerste instantie woonden in Kela
alleen de families Konate en Diawara, zo luidt het door iedereen erkende