DE DRAAIENDE PUT

DE DRAAIENDE PUT 117
"In the town of Qaba there is a part called Balunba and in it there is an idol.
Each year all the people of the town of Qaba assembled there, and the people of
the villages and towns around, to serve it as was their custom."
Is 'Qaba' gelijk aan Kaaba/Kangaba? In het Maninkakan betekent bolonba 'grote
hut'. Wellicht is hier dus sprake van de Kamabolon in Kangaba.
Het bestaan van de Kamabolon is echter niet automatisch het bewijs voor de
oudheid van het ritueel. Het is goed mogelijk dat het ritueel in zijn huidige vorm pas
gestart is in 1954, toen Dieterlen onderzoek deed. Directe aanleiding zou toen het
feit geweest kunnen zijn dat de voormalige vorsten enkele jaren daarvoor - in 1951
(supra) - in ere waren hersteld. Want al is (een vorige versie van) de Kamabolon
waarschijnlijk ouder dan een eeuw - elke koninklijke familie had immers een heilige
hut - dan nog acht ik het waarschijnlijk dat de ceremonie bij de Kamabolon van
recente oorsprong is. Zij is immers een wonderlijke mengeling van een zevenjarige
cyclus van het Komo-ritueel (zie noot 59) met een opvoering van het Sunjata-epos.
Die opvoering is in handen van een groep die pas recentelijk aanzien lijkt te hebben
verworven, terwijl zij bestemd is voor een groep die aan het eind van de negentiende
eeuw een traumatische ervaring heeft moeten ondergaan en die pas in de jaren vijftig
haar oude status weer heeft teruggekregen.
Een ander argument voor een recent ontstaan van de ceremonie is dat Griaule en
Dieterlen in 1954 volop foto's mochten maken van de ceremonie. Tegenwoordig is
dat verboden per politieverordening. Het lijkt er dus op dat de Kamabolon-ceremonie
pas recent geheimzinnig is geworden.
Dit alles is een tentatieve constructie van het verleden van Kela en de oorsprong
van het Kamabolon-ritueel. In hoofdstuk 5 en de Conclusies kom ik terug op de
plausibiliteit ervan.
Dieper in de draaiende put: het sociale en het politieke in de Haut-Niger
In hoofdstuk l ben ik in de draaiende put van Kangaba gesprongen. In dit hoofdstuk
besprak ik het weinige dat bekend is over de geschiedenis van Kangaba. Duidelijk
werd dat Kangaba reeds lang een bijzondere positie inneemt in Mande. De
organisatie van de samenleving bleek te verlopen volgens processen die parallel
lopen aan processen van segmentatie van bondaw.
Ook op regionaal niveau zijn geslachten met elkaar verbonden in termen van
broers, parallel aan de broers die op een lu wonen. De mansarenw, de vorstelijke
Keita, maken (vroeger én nu) allerlei onderverdelingen, maar bewaren de eenheid
ook weer in diezelfde genealogie: uiteindelijk zijn zij allen eikaars badenw.
Daarnaast delen zij dezelfde namen en onderhouden zij furunyogon-relaties met
elkaar.