DE DRAAIENDE PUT

DE DRAAIENDE PUT 63
woont als handelaar in Balanzan, een groot dorp twaalf kilometer van Kela.
Hoewel hij slechts enkele dagen per maand in Kela is, noemt iedereen hém als
de oudste bewoner van de lu. Hij heeft ook daadwerkelijk permanente
woonruimte op de lu. Tot 1993 was dit een grote hut die nu vervangen is door
een groot rechthoekig gebouw. Vanuit het perspectief van de bonda is hij als
oudste de vanzelfsprekende autoriteit. Men noemt Sokemadi lutigi (chef van de
lu) En hoewel zijn jongere broer Lansine de dagelijkse zaken regelt, is deze zich
er altijd van bewust dat hij dit doet als jongere broer van Sokemadi.
Lu 5 A laat ook zien dat in Mande autoriteit op verschillende niveaus tegelijk
ligt. Ten opzichte van de andere luw is lu 5A een vanzelfsprekende eenheid,
maar binnen de lu zelf is er een duidelijke tweedeling tussen de kinderen van
Jetennemadi en Jetennesidiki, de grootvaders van de huidige bewoners. Mijn
buurman Mamadi was geheel gericht op zijn oudere broer Sidiki, wat betreft de
planning van zijn werk, het gebruik van ossen voor de ploeg en het gebruik van
gemeenschappelijke goederen. Met Lansine had hij relatief veel minder te
maken. Wanneer hij bijvoorbeeld vertelde dat 'Ie grand-frère' het ergens niet
mee eens was of iets voorstelde, bleek het altijd over Sidiki te gaan. Mamadi en
Sidiki aten bijvoorbeeld regelmatig bij elkaar, evenals Brehman altijd bij Lansine
aanschoof. Tussen '(achter-)neven' gebeurde zoiets niet.
Opvallend is dat de bewoners van lu 5A en 5B soms op grote genealogische
afstand van elkaar staan, maar volgens hun eigen zeggen is er nooit sprake van
een faden-relatie; in de tijd terug gerekend ligt altijd een baden-relatie aan de
oorsprong.
Over tien jaar zullen de vader-zoon verhoudingen tussen de bondaw geheel
anders zijn. De oudste mannen van bonda 5 zijn nu in leeftijd relatief jong en
bovendien classificatorische zonen van enkele oude Diabate, maar dit kan snel
veranderen. Wanneer de huidige 70+-ers zijn overleden, zijn mannen als
Sokemadi en Lansine de oudste 'vaders' geworden temidden van vele jongere
broers die hun generatie dan nog telt. De Diabate zullen dan op basis van
anciënniteit aan Sokemadi de hoogste status toeschrijven. 38
Wat toont deze beschrijving? Ten eerste dat het economisch goed gaat met de
Diabate. Terwijl trek naar de grote stad een algemene klacht is en daarom veel
dorpen in de Haut-Niger er verlaten en half vervallen bij liggen, zijn bij de Diabate
alle huizen bewoond, zo ook de vrijgekomen hutten op lu 3. Dit komt vooral doordat
lu 4A, 4B, 5A en 5B floreren. Tot bonda 4, waarop ondermeer El Haji Bala en El
Haji Yamudu wonen, behoren veruit de rijkste Diabate, terwijl de andere luw
duidelijk minder rijk zijn. Dat duidelijke verschil in rijkdom tussen de bondaw van
de Diabate is een ander opmerkelijk feit.
Voor een kritische kanttekening bij deze redenering, zie de Conclusies