DE DRAAIENDE PUT

170
JAN JANSEN
zichtbaar hoe de Mande-samenlevmg geordend is de Kone vertellen over zichzelf
dat zij status hebben als 1) oudere broers, 2) gnots, en 3) stichters Telkens betekent
deze status dat zij buiten politiek-mihtaire zaken staan, maar m elke maatschappelijke
discussie m het dorpje Fadama wel met respect behandeld moeten worden
Ook in de verhalen waarin de jongere broer strijder wordt en de oudere jeli, is
de oudere broer duidelijk belast met de produktie, namelijk de produktie van verha
len Van oorlogshandelingen distantieert een jeli zich Niet voor mets mag een jeli
officieel geen dorpschef worden en geen gevechtstaken hebben
Sprekend over zichzelf, in relatie tot andere jehw, presenteren zij zich als
jongsten, als daadkrachtigsten (supra), maar m relatie tot de strijders wordt de
daadkracht aan die strijders toegeschreven
Een interessante versie van de door mij uitgewerkte status verdelingen is te
vinden m een genealogie uit Cendugu, 100 kilometer ten oosten van Kangaba
(Samake 1988, p 388) Zij toont hoe de huidige chefs afstammen van de jongste van
vier Traore-broers Tot zover een bekende structuur Er is echter nog een extra
dimensie de huidige chefs zijn de generatie classificatonsche zonen van de afstammelingen
van de drie oudere Traore-broers Hier ziet men de jong-oud tweedeling
dubbel geaccentueerd de politieke leiders zijn zowel afstammeling van de jongste
broer als de classificatonsche zonen van de afstammelingen van de oudere broer
Ook het Sunjata-epos geeft een mooi voorbeeld van de relatie tussen mobihteitimniobiliteit
en autochtome-allochtome Bird en Kendall (1987, p 18) zeggen dat
Sunjata's moeder het volgende - m vertaling - zong toen haar zoon was gaan lopen
na een jarenlange invaliditeit
"Stranger, stranger, Oh'
Sunjata became a stranger today "
Volgens Bird en Kendall wordt Sunjata op die dag een held die beschikt over
buitengewone toverkrachten (ib ) Om die redenen zou hij gevaarlijk worden en
derhalve als vreemdeling (lontan bij Bird en Kendall) worden betiteld Zelf zoek ik
andere parallellen, omdat het een vooroordeel is om een vreemdeling als gevaarlijk
te betitelen
Ten eerste is de vertaling van lontan l lolan aanvechtbaar Het betekent zowel
gast als vreemdeling Hoe een Mahnke een lolan behoort te behandelen, hoezeer
alles voor de gast/vreemdeling moet wijken, ondervindt Rene Cailhe bij zijn bezoek
aan Kankan (1989, p 321)
"J'allai donc a 1'humble cabane de mon nouvel höte, qui était tres pauvre, maïs
il me recut du mieux qu'il put il me donna même la natte sur laquelle il avait
l'habitude de coucher Je fis difficulte de l'accepter, car il m'etait penible de