DE DRAAIENDE PUT

DE DRAAIENDE PUT 161
Het is zmvol om stil te staan bij de titel van lalmami, die Samory droeg vanaf
1874 ' 3 Eerst was hij keletigi, oorlogsleider, daarna faama, erkend oorlogsleider en
tenslote lalmami In dit proces het hij de oorlogsvoering steeds meer over aan de
anderen, hij werd steeds meer 'assis' ' 4 Daarom was Samory zo'n mysterieuze
tegenstander voor de Fransen, hij was nooit zelf te vinden op het slagveld en leek
een grote familie van strategische bekwame jongere broers te hebben
Het is een fragiel systeem waarmee Samory moest werken Toen hij lalmami
was gewoiden, had hij het niveau bereikt waarop anderen -'jongere broers' - de
oorlogen moesten gaan voeren Samory lukte het om de 'broers' op een afstand
orders te geven, want zijn rijk bleef m de ogen van de Fransen een eenheid totdat zij
het veroverden Dergelijke 'jongere broers' bleken nogal moeilijk te controleren
Hoewel zij idealiter luisterden naar de thuiszittende oudere broer, wilden zij nog wel
eens eens eigen koers varen
Hoezeer een jongere broer een eigen koers kon gaan varen, wanneer hij
'buitengaats' ging, heeft Peroz eerder m zijn boek beschreven Zo was ene Monba,
een jongere broer van de vorst van Kankan, de 'generahssime' van deze vorst Deze
Monba leed enkele nederlagen en nep daarom rond 1860 de hulp in van Nyagassola
Dat leidde tot een grote strooptocht waarvan de gehele regio het slachtoffer werd
(Peroz 1889, p 385-386) Dit voorbeeld geeft aan hoe gevaarlijk een jongere broer
kan zijn wanneer hij eenmaal een leger onder zijn leiding heeft
De legerleider kon ook iemand zijn die tot een jongere generatie behoorde
Peroz (1889, p 248) vermeldt eenzelfde taakverdeling tussen vader en zoon terwijl
de vader de troepen in Nyagassola leidde, leidde de zoon de troepen op expeditie
Wederom trok de jongere ten strijde en bleef de oudere thuis
Door te wijzen op de vanzelfsprekendheid van oorlog en conflict en op de praktische
rol van de jongere broer wil ik aangeven hoe belangrijk het was om in een groot
gebied de status te genieten 'de jongere broer' te zijn Dat betekende militair
leiderschap wanneer die regio werd aangevallen, het betekende de functie van
keletigi, de functie waarop de afstammelingen van Mande Bon geen recht hadden
De positie van ke'etigi geeft aan dat binnen Mande het militaire leiderschap van
de tijdelijke aard was Want termen voor gevestigd leiderschap - mansa en faama -
golden slechts voor leiders van kleinere gebieden Een keletigi was slechts nodig m
een toestand waarin verschillende 'broers' dezelfde belangen hadden de aanval op
en de verdediging tegen groepen buiten de eigen regio's
11
Deze alinea baseer ik op een discussie op het ISH te Bamako na afloop van een presentatie van
mijn onderzoeksresultaten op 6 oktober 1994
'" lli| was dus niet loujours assis
zoals Madu vertelde