DE DRAAIENDE PUT

140 JAN JANSEN
Daar vertelt men zelfs dat Sunjata de oorlog met Sumaoro begon om zijn griot te
bevrijden; hij kon blijkbaar niet leven zonder zijn griot!
De constructie van status vanuit de eigen groep
Status is in Mande een onderscheid dat verwijst naar een hiërarchische relatie.
Hoewel de statuscategorie van een groep in principe vaststaat, kan men binnen de
gegeven marges toch nuances in status aanbrengen. Dit gebeurt wederom aan de
hand van relaties die hun oorsprong vinden in het verleden. Op een bepaalde manier
is afstamming in Mande minder absoluut dan zij op het eerste gezicht lijkt. Steeds
weer zijn er verhalen die de zaak nader lijken te preciseren. Wie in Kela zijn oren
te luisteren legt, krijgt onder meer te horen:
1) all&jeliw stammen af van Surakata, dejeli van de profeet Mohammed; 36
2) Kala Jula Sangoy is de mokè van de Diabate; hij was een strijder;
3) wij, de Diabate uit Kela, hebben vrijwillig gekozen voor de nyamakalastatus;
vroeger waren wij horonw.
Dit laatste punt vraagt om een toelichting. De Diabate vinden dat de nyamakalastatus
hun een bepaalde meerwaarde geeft. Zo vertelde Lansine Diabate mij op 21
november 1991: 37
"De eerste van onze benbakèw (voorouders) was Mansa (= koning, JJ) Man
Kungwere. Mansa Man Kungwere had als zoon Were Yiramori. Were Yiramari
had als zoon Madi Misa. Onze nyamakala begint met (letterlijk: 'werd gevonden
door') Madi Misa. Damori is zijn zoon."
Deze Damori is al eerder genoemd. Hij is de eerste Diabate in Kela. Lansine
vervolgde zijn verhaal met een opsomming van officiële vertellers van het epos (zie
hoofdstuk 3). Daarop onderbrak El Haji Bala Diabate hem:
"Lansine heeft zojuist de kinderen van Madi Misa opgenoemd, totdat hij bij
Kelabalaba kwam (de eerste officiële verteller - JJ). Deze was de zoon van Fode
Kaba. Ik noem eerst zijn broers: Siramuri Jigiba, Siramuri Yamadu, Siramuri
Karinka, Siramuri Balaba (= Kelabalaba - JJ). Zij hadden dezelfde vader en
dezelfde moeder. Siramuri Balaba is de jongste zoon van Siramuri. Allah heeft
hem het woord toevertrouwd. Zijn vaders en zijn oudere broers hebben dat
besloten. Onze geschiedenis (tariku), mijn jongere broer heeft het al gezegd,
heeft niemand ons geleerd. Een geest is verschenen aan onze mokè Were
v ' Voor verhalen en analyses over Surakata, zie Zemp 1966, Camara 1976 (hoofdstuk 9) en Conrad
1984
17
Vertaling met hulp van Cemako Kante