DE DRAAIENDE PUT

100 JAN JANSEN
De taak van zulke griot-families beperkte zich niet tot het zingen van liederen. Zij
werden er vaak op uitgestuurd om te onderhandelen bij gespannen situaties. Maar
ook de echte strijd schuwden zij niet. Dit blijkt niet alleen uit de verhalen die de
gnots over zichzelf vertellen. 34 Ook de geschreven bronnen maken melding van
strijdlustige griots. Person noemt een griot die actief is in het leger van de vorst van
Kangaba (1968, p. 418). Gallieni beschrijft hoe een griot de militaire leider Mamadu
Lamine onthoofde (1891, p. 365 ss.).
Naast een groep griots onderhield een mansa of eenfaama ook andere mensen.
Hij had bijvoorbeeld smeden nodig om wapens te maken en te repareren. En in het
geval van Kangaba waren ook islamitische schriftgeleerden verbonden aan het hof
van de vorst (Vidal 1923, p. 607). Deze leidden de koranscholen.
De relaties tussen vorsten langs de Niger
De relaties tussen de heersers en de staatjes waarover zij heersten zijn moeilijk te
doorgronden, ondermeer door bronnenschaarste. Peroz wilde de politieke situatie in
de Haut-Niger en de Haute-Guinée inzichtelijk maken, maar zag de logica van de
bestuurlijke organisatie niet. Zo merkte hij op dat een samenwerkingsverband van
enkele staatjes in de Wassoulou-regio (Wassoulou ligt op de rechteroever van de
Niger, zuidelijker dan Kangaba) onmiddellijk uiteen viel, zodra de
gemeenschappelijk vijand (Kankan) was verslagen (1889, p. 392). Een paar andere
'staatjes' op de rechteroever (Kolonkana, Hamana, Sankaran en Balaya) werkten
echter samen tegen handelaars uit Kankan, zodra ze de kans kregen. Dit leek Peroz
een destructieve politiek. De vorst van Joma, 'cousin du Mamby de Nyagassola'
hield er eenzelfde tegen Kankan gerichte politiek op na (ib., p. 387). Deze
ondermijning van handelscontacten ging Peroz natuurlijk aan het hart. Het druisde
in tegen de economische ontwikkeling die de Fransen beoogden.
Toch moet er sprake zijn geweest van een permanente alliantie-politiek.
Hierboven citeerde ik Gallieni's beschrijving van Mande, waarbij ik met 'sic' aangaf
dat Gallieni ziet dat staatjes samen oorlog voeren tegen andere staatjes. Gallieni
schreef niet 'l'un contre l'autre' en dit is voor mij een reden om mij af te vragen hoe
politiek werd gevoerd in Mande.
De Franse koloniale ambtenaren zagen dat veel vorsten de achternaam (jamu)
Keita hadden en dat deze Keita beweerden familie van elkaar te zijn. Zij claimden
allen van Sunjata af te stammen. De logica heeft een geografische dimensie (infra)
en wordt verwoord in genealogische termen, dat wil zeggen broederschaps-relaties.
34
Zie bijvoorbeeld de strijd die Kala Jula Sangoy, de voorouder van de Diabate-gnots, aangaat tegen
de bevolking van Soso in Jansen et al (1995)