DE DRAAIENDE PUT

DE DRAAIENDE PUT 171
deplacer ce bon veillard, maïs il msista en me disant que, comme etranger, je
devais lui ceder, qu'il etait naturel qu'il me fit les honneurs de chez lui "
Dat is heel wat anders dan een gevaarlijke vreemdeling' Iedereen die m Mande heeft
gewerkt weet dat Caille's geval geen uitzondering is Overal heersen de hoogste
normen van gastvrijheid, vandaar ook dat Valhere overal waar hij kwam welkom
was
De door Bird en Kendall geciteerde versregel gaat derhalve niet over iets
gevaarlijks, m principe is het een neutrale term, evenals bijvoorbeeld 'jongere
broer' Het is een vermenging van door mij reeds behandelde parallellen die
mobiliteit (letterlijk gedemonstreerd bij Sunjata) en de externe contacten die de lolan
representeert De versregel gaat met over gevaar, maar over toverkracht, ook een
neutrale term Toverkracht is een bijzondere kracht die structureel verbonden is met
de wildernis (Johnson 1986, p 9ss ) Dat is duidelijk geworden door met name het
onderzoek van Bird en Johnson Toverkracht komt van buiten het dorp Jagers beschikken
over toverkracht om wilde dieren te doden en de wildernis te bereizen
Daarom krijgt Sunjata toverkracht op het moment dat hij gaat lopen, hij komt dan m
het domein van de wildernis
De meest gevreesde tovenaars zijn echter vrouwen toverkracht wordt vooral de
'zuster' toegeschreven (zie Van Hoven en Oosten 1994, p 105) Ook dit is te
verklaren, analoog aan eerder genoemde parallellen Zusters trekken namelijk door
de wildernis om in een ander dorp te huwen met een 'thuiszittende' man, vestiging
van de man is patnlokaal en het huwelijk is vinlokaal Het feit dat een vrouw haar
geboortedorp, haar plaats van oorsprong verlaat - evenals de jongere broer - geeft
haar toverkracht
Vrouwen nemen m de samenleving verschillende posities m, vergelijkbaar met
de man die tegelijkertijd oudere broer en jongere broer is Als moeder representeert
zij harmonie en thuis-zitten (en dus immobiliteit), maar als dochter (zuster / echtgenote)
heeft zij toverkracht, omdat zij naar elders moet gaan 27
Het is opvallend dat alle verhalen over vrouwen 'male-onented' zijn haar
relatieve positie tot de man bepaalt de eigenschappen van de vrouw Mobiel ontleent
zij toverkracht aan de 'brousse' en is zij verantwoordelijk voor externe contacten,
maar immobiel representeert zij harmonie en is zij verantwoordelijk voor reproduktie
van de bonda van haar echtgenoot
27
De broers Dan Mansa Wulani en Wulantamba kunnen Sogolon Kejugu Sunjata s aanstaande
niocder mei lichamelijk be?illen tijdens dt reis van Do naar Mande Fr bestaan veel verhalen over de
listen die Sunjata s vader verzon om sexuele omgang met zi|n nieuwe echtgenote tt hebben zo groot
is haar toverkracht (zie Bulman 1990 voor een overzicht) Cr zijn geen verhalen meer over Sogolon
tovukracht wanneer /y hel stadium van moeder heelt bereikt