DE DRAAIENDE PUT

DE DRAAIENDE PUT 149
relatie tot de organisatie van een regio. Ik geloof niet dat er tegenwoordig
onoverzichtelijkheid is en er vroeger orde was, omdat ik in het heden nog steeds
ordenende tendensen zie. Elke groep heeft zijn eigen ideaaltypische indeling; deze
representeert de statusclaim van die groep. In de praktijk zijn er vele verhalen die
elkaar nuanceren; dat is mijns inziens de draaiende put van Kangaba. Wie er een
absolute waarheid in zoekt, wie de bodem zoekt, die zal ten onder gaan in zijn
onmetelijke diepte: elk verhaal vertegenwoordigt het perspectief van de verteller.
Aan de door Sunjata gemaakte jo ontleent de samenleving zijn cohesie; de 70 is
nog steeds een sturende kracht. Dejo werkt tegen krachten alsfadenya, een kracht
die per definitie op alle niveaus van de samenleving conflicten weerspiegelt. Iedereen
neemt via zijn jamu deel aan de samenleving die Sunjata voor ogen zou hebben
gehad; de jo is inclusief, hij sluit mensen niet uit. Niet voor niets onthaalden de
Diabate uit Kela hun gasten vaak met de uitspraak 'an bè kelen', 'wij zijn één'.
De Keita Kandasi en de Diabate uit Kela maken elkaar belangrijk, gezamenlijk zetten
zij de anderen in de schaduw. Terwijl de Keita de status van vorst hebben en de
Diabate financieel steunen, reproduceren de Diabate uit Kela de status waarop de
Keita hun macht kunnen baseren. De Diabate doen dit via kleine
accentverschuivingen in alom bekende verhaalthema's. Omdat iedereen zijn of haar
status ontleent aan de mokè en dus via het Sunjata-epos, zijn de Diabate uit Kela
trots op hun functie als officiële sprekers van het epos. Ook verklaart het waarom de
Keita uit Kangaba het zo belangrijk vinden dat zij centraal staan in een ceremonie
waarin de hun versie van het epos wordt gepresenteerd als de authentieke; tijdens die
ceremonie vallen macht, status en verhaal samen. Dat dit verhaal geheim is, maakt
de status van de Keita Kandasi en hun griots bijna onaantastbaar.
In dit hoofdstuk gaf ik een voorbeeld van het verband tussen het Sunjata-epos in
Kela en de Haut-Niger. In het volgende hoofdstuk behandel ik de positie van de
Keita uit Kangaba ten opzichte van naburige vorstengeslachten. Ik wil dan
achterhalen of verhalen over voorouders ook zeggingskracht hebben buiten de regio
en in discussie staan met andere claims. Hierbij richt ik mij vooral op de
genealogieën van vorstelijke families. Ik wil bekijken of die mij iets kunnen zeggen
over de stroming in de draaiende put. Slechts wie de stroming onderkent - wie de
ordening van de ogenschijnlijk oneindige variëteit kan onderkennen -, zal de
miniminikolon Ieren kennen en hoeft niet te verdrinken in de grote hoeveelheid
verhalen die Mande heeft.