PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

değiştikleri halde, kuramımı büyük ölçüde bozulmamış olarak korumakistiyorum. Bu amaca ulaşabilmek için iki şey yapmak zorundayım : Birincisi,eski sözcüğü yeni faaliyeti de içerecek şekilde yeniden tanımlamakve ikincisi, eski kuramı yeni elemanları da kapsayacak biçimde gözdengeçirmek. Emperyalizm hakkındaki kuramların evrimi bu iki sürecin degüzel bir örneğidir.Hobson ve Lenin'e göre bir ülke dış ekonomik faaliyetlerini kontroletmek üzere bir imparatorluk kurarsa, bu emperyalizmdir. Daha sonrakibir anlayışa göre eğer bir ülke dışarıda bir imparatorluk kurmaksızmekonomik faaliyette bulunabiliyorsa bu da emperyalizmdir. Bu son tanım"serbest ticaret emperyalizmi" fikrinde ifadesini bulmaktadır. Bu fikirGallagher ve Robinson'un tarih bakımından önemli ve marksist olmayaneserinde öne sürülmektedir. Bu yazarlar serbest ticaretin, özellikle 19.yüzyılın ortalarında ingiliz genişlemeciliğinin bir tekniği olarak kullanıldığınıve hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, İngiliz çıkarlarının bütünyüzyü boyunca korunduğunu ve ilerletildiğini iddia ediyorlar (1953, ss.11, 13). Aslında belki de ondokuzuncu yüzyılın ortalarında İngiltere'ninşekilci olarak imparatorluklarla ilgisi azalmıştır. Zira görmüştü ki dünyapazarlarındaki başatlığı yabancıların yeterince İngiliz malını almalarına,İngiltere onları idare etsin veya etmesin, yol açmaktadır. Aynı şekildedenilebilir ki, Amerika'nın yabancı ekonomik faaliyetleri eskiden deve muhakkak ki şimdi de geleneksel imparatorluk mekanizması olmaksızınyürütülebiliyor. 23Neokolonyal ekol'ün Amerika'nın dışardaki faaliyetlerini sürdürmedeaskeri güç tarafından desteklenmek ihtiyacı olmadığını teyid etmesi, gerçeğebüyük ölçüre uymaktadır. Eski stil empeyalist politikalar azalmış,imparatorluklar da hemen hemen ortadan kaybolmuştur. Şimdi de eskidenolduğu gibi zengin halkların ekonomik imkânlarının fakir olanlarüzerindeki etkisi devam etmektedir. Zenginlerin fakirler üzerindeki etkisine"emperyalizm" demek Lenin kuramını kurtarmanın ilk adımıdır.Kapitalistlerin dış ülkelerde yaptıklarına emperyalizm demek —bunları imparatorluklararacılığı ile ve kuvvet kullanarak yapsınlar ya da yapmasınlar—kuramı kendi kendini doğrulayan bir kuram haline getirmektedir.Kuram olguların öncesinde gelmemiştir. O kimseyi görünen imparatorluklarınçökeceği beklentisine götürmemiştir. Bunun yerine kuramıngüya açıkladığı şey gerçekte olana uydurulmuştur.DAVRANIŞSIZ YAPI YA DA İŞLEVİN YOKOLMASIEmperyalizmin yeni tanımı, geleneksel ekonomik emperyalizm kuramınınson ekonomik hareket tarzını içerecek biçimde değiştirilişini etki-30