PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

kıyor. Kaplan, işlev ve süreç üzerinde durduğu için, dikkatini devletlerindavranış ve etkileşimi üzerine toplamış oluyor. Onun önerileri kararverme birimleri ve onların izlediği kurullar ile ilgili. Yoksa bu önerilerin,değişik uluslararası sistemlerin bu birimler üzerindeki etkisini araştırmakile bir ilgileri yok (1964, bölüm 5 ve 6).Kaplan'ın yöntemi aslında, değişkenlerin karekterini ve etkileşiminiinceleyen ve bu etkileşimin toplamının sistemin betimlenmesi anlamınageldiği klasik yöntemdir. O halde çözümlememize devam edelim. Eğerbu doğru ise, Kaplan'ı eleştirenler içinde O'nun karmaşık yapı ve yöntemlerinigereksiz bulanlar haklıdırlar. Onların eleştirileri geçerlidir vebuna bir çok örnek verilebilir. İşte bunlardan biri: Kaplan'ın geribildirim(feedback) kavramı. Bu kavram sibernetik biliminden ödünç alınmıştırve şöyle tanımlanır: "bir hareketin belli bir kalıba uymasını arzuladığınızzaman, kalıp ile gerçek hareket arasındaki sapma yeni birgirdi olarak kullanılır. Bu girdi hareketi kalıpta öngörülen hareket biçimineyaklaştırmaya yarıyacaktır." (Wiener, 1961, s. 6-7). Bu tanım gereği,geribildirim yalnızca bir örgüt içinde işler; yani geribildirim kavramınınhiyerarşik dizilme dışında ayrı, kesin ve teknik bir anlamı yoktur(Bertalanffy, 1968, s. 42-44; Koestler, 1971, s. 204). Kaplan'ın ve birçokbaşkalarının gözde örneği olan, bir termostatın fırının ısısını belirlenmişdar sınırlar içinde tutması olayı Wiener'in tanımına uygundur, yanikontrol eden bir aygıt ve kontrol edilen ve belli bir sonucu doğuran biralet. Fakat uluslararası ilişkilerde bu kavramların karşılığı olabilecekşeyler neler olabilir? Hiçbirşey. Kaplan bu sözcüğü yerinde kullanıp kullanmadığınabakmaksızın kullanıyor. O halde "geribildirim" sözcüğü, devletlerin,bazı durumlarda, başka devletlerin tepkisine bakarak hareketlerinideğiştirmeleri ve bu ilk devletlerin de yapılan değişikliğe göre yenidentavır almalarını anlatmak için kullanılıyor. Ancak, bu düşünce yenibirşey getirmiyor, ve orijinal bir kavram oluşturmuyor. Fırın ve termostatbirleşmiş ve ayni şey haline gelmiş oluyor. Kontrol eden ile, kontroledilen aktör birbirinden ayrılamıyor.Ne yazık ki Charles McClelland'ın şu sözünü paylaşmamak elde değil: "Kaplan, sistem kavramını hem popülerize etmiş, hem de esrarengizhale getirmiştir" (McClelland, 1970, s. 75). Kaplan'ın çalışmaları birkavramdan çok, bir yaklaşım ve sınıflandırma çabasıdır. Ancak bu yaklaşımda, iç tutarsızlıklar, çelişkiler ve kavramsal yetersizlikler yüzündenokuyucunun çözemiyeceği bilmecelerle doludur. Ayni nedenden ötürüsınıflandırma da pek yararlı değildir. Özet olarak, ve artan önem sırasınagöre şu gözlemler yerindedir :1. Kendi ana sistemi olan güç dengesini, tarihte örneği görülen beş büyükdevlet arasındaki yarışmaya bağlamakla, güç dengesi kavramının71