PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

olağanüstü iddialardır. Ne yazık ki fiiliyatta başarı, iddialarla boy Ölçüşememektedir.Kaplan'm uluslararası politikanın sistemik bir kuramınıkurma çabasının neden başarısızlığa uğradığını anlatmak belki daha başarılıbaşka çabalara ışık tutacaktır.Kaplan altı sistemi inceliyor. Bu sistemlerin adları; güç dengesi, gevşekiki kutuplu, sıkı iki kutuplu, birim veto, evrensel ve hiyerarşiktir. 46 Kendisidaha sonra her sistemin durumunu açıklamaya yarıyacak beş "değişkeni"saptıyor. Bunlar da: sistemin gerekli kuralları, transformasyon kuralları,aktör smıflandırıcı değişkenleri, olanak değişkenleri ve bilgi (information)değişkenleridir" (1964, s. 9). Bu beş değişken'in göreli önemleri veetkileşimleri belirtilmemiştir ve bu belirtilmediği için Kaplan'ın sistem yaklaşımınabir kuram oluşturuyor, denilemez. 47 Mamafih, bu beş değişkendenbirisi, "sistemin gerekli kuralları", en fazla ağırlıklı olan gibi görünüyor.Kaplan'ın altı sisteminden, en fazla dikkati güç dengesi topluyor. Buindi olarak ve ondokuzuncu yüzyıl düşünülerek, asgari beş üyesi olan birsistem diye düşünülmüş. Bu sistemin kuralları şöyle;1 —• Olanakları artırmak için harekete geç, ancak savaşmaktansa, karşılıklıgörüşmeleri tercih et.2 — Olanakları artırmak fırsatını kaçırmaktansa savaşa gir.3 — Vazgeçilmez bir ulusal aktörü ortadan kaldırmaktansa, savaşmayıdurdur.4 — Sistemin geri kalan kısmına göre başat duruma geçme eğilimindeolan bir aktörü ya da koalisyonu engelle.5 — Uluslarüstü örgütlenme ilkelerine bağlanma eğilimi gösteren aktörleridurdurmak üzere harekete geç.6 — Yenilmiş ve engellenmiş vazgçilmez ulusal aktörlerin (Devletlerin)sisteme tekrar kabul edilebilir ortaklar olarak girmelerine izin ver,ya da evvelce vazgeçilmez olarak düşünülmeyen bir aktörün, vazgeçilmezaktör sınıflandırmasına katılmasına çalış. Bütün vazgeçilmez aktörlerekarşı kabul edilebilir ortaklar olarak davran.Başka sayfalarda Kaplan bu altı kuralın aşağıdaki özelliklere sahipolduklarını söylüyor; betimleyici ve tayin edici olmak; vazgeçilmez, karşılıklıbağımlı ve birbiri ile dengeli olma; aktörlere tavsiyeler olarak, tutarsızve çelişkili olmak (1964, s. 9, 25, 52-53). William H. Riker'in su götürmezbir biçimde gösterdiği gibi bu sonuncu özelliklere gerçekten sahiptirler.Riker'in gözler önüne serdiği gibi "bir noktada taraflar muhakkakI65