PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

kuramın gelişmesine en önemli maniyi oluşturmuştur. Bir sistem kuramınınamacı birim düzeyindeki nedenlerin mi yoksa sistem düzeyindekinedenlerin mi daha önemli olduğunu belirtmek değildir. Sorun, böyleçeşitli nedenleri teşhis eden ve onların birbirleri ile ilişkisini ortaya çıkaranve böylece uluslararası sonuçları açıklayabilen bir kuram geliştirmiştir.SONUÇBu çalışma büyük ölçüde eleştirici oldu. Eleştiri, olumlu sonuçları olmasıbeklenen olumsuz bir iştir. Yukarıdaki eleştirileri göz önünde tutarak,bunların önümüzde duran hususlara berraklık kazandırma da nasılyararlı olabileceğini göstereceğim.Orta-vadeli kuramlar uzun süredir sosyal bilimlerde gözde olmuşlardır.Ben burada böyle kuramları saf dışı bıraktım. Bunu, bu tip kuramlaryok diye yapmadım. Örneğin, William Riker'in (1962) koalisyonlarüzerindeki çalışması uluslararası ilişkilerle ilgilidir. Mancur Olson'un ortakvarlıklar üzerindeki çalışmaları (Olson, 1965; Waltz, 1970) uluslararasıpolitika kalıpları üzerinde yararlı açıklamalar yapabilir. Böyle kuramlarısaf dışı bırakmamın nedeni, az sayıda kuramı, dikkatlice inceliyebilmekçabası içinde olmamdır.Bu strateji desteklenebilir, çünkü, bütün kuramlar, kısmi de olsalar,genel de olsalar, aynı ilişkilere göre inşa edilirler. Kısmi kuramlar, kuramolarak, genel kuramlardan farklı değillerdir. Aradaki fark, kuramın uygulandığışeylerle ilgilidir. Yaygın olan inanışın aksine, orta vadeli kuramlar,uzun vadelilere göre daha kolay oluşturulup, daha kolay doğrulanamazlar.Çoğu zaman bunun aksi doğrudur. Ekonomide, pazarla ilgilimikro kuramlar ve ulusal ekonomi hakkındaki makro kuramlar, firmalarlıilgili kuramlardan daha fazla güç kazanmışlardır. O halde, insan faaliyetlerininhangi alanı hakkında kuram oluşturmak daha kolydır diye sorulabilir.Bana göre bunun cevabı şudur : geniş bir girdiler çeşitliliği, sonuçlardayaygın bir aynılık gösterdiği zaman, bu olanaklıdır. Neyse kineden buna inandığım hakkındaki oldukça karmaşık sebepleri açıklamakzorunda değilim. Az önce verilen ekonomik örnekler başlangıçta (a prioriolarak), ufak şeyler hakkında kuramlar koymanın, büyük şeyler hakkındakuramlar oluşturmaktan daha kolay olmadığını gösteriyor.Yine de, orta vadeli kuramlar için gösterilen tercih, siyaset ilminde,olguları onları oluşturan öğelere indirgeyerek açıklama eğilimini güçlendirdi.Şöyle ya da böyle, uluslararası ilişkiler hakkındaki kuramlar, sis-74