PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

olan inancı, yazılarının canlı olmasına yardım etti. Algılamasının duyarlığıve olaylara nüfuzu etkileyicidir, fakat gösterdiği her hangi bir kuramsalpırıltı karışık ve kaba kalmaktadır.Doğru bir şekilde sistemik denilebilmesi için, uluslararası politikayaherhangi bir yaklaşımın, en azından devlet davranışı ve etkileşimi hakkındakisistem düzeyindeki unsurların bilinmesinden kaynaklanan bazıbeklentileri ifade etmesi gerekir. Hoffmann ve özellikle Rosecrance içinönemli açıklamalar devletler ve devlet adamları düzeyinde bulunmaktadır.Böylece sistem düzeyi bir sonuç haline geliyor, ve yararlı olmuyor.Gerçekten, yapıyı esaslı bir etkisi olan, sistem düzeyindeki bir kavram olarakalgılıyan bir sistem yaklaşımını bulmak güçtür. Morton A. Kaplan,tutarlı ve ayrıntılı bir biçimde bu görüşte olan başlıca birkaç kuramcıdanbiridir. Yaklaşımını bir "hareket sistemi" olarak biçimlendirmesinerağmen onun altı sisteminin ayırıcı özelliği örgütlenme ilkelerinde ve gücündağılımında yatmaktadır. Kendisi ayrıca sonuçlar hakkındaki bu unsurlararasında farklardan bazı açıklamalar çıkartır görünmektedir. Zatenonun eseri bunu yaptığı için yer yer övülmüş ve yerilmiştir. Örneğin RobertJ. Lieber "Kaplan'ın modelleri karmaşık bir sistemin yapısının onunkarakteristik performansını tayin ettiğini varsaymaktadır" demektedir.(1972, s. 134). Stanley Hoffmann aynı inançla Kaplan'ı devletlerin çeşitliliğinigörmezlikten geldiği, sistemleri kendi arzuları varmış gibi gösterdiği,sistemlerin aktörlere roller tayin ettiğini varsaydığı, yapıların ihtiyaçve amaçları tayin ettiğine inandığı ve iç güçleri ihmal ettiği için,yermektedir.Gerçekten bir uluslararası politika kuramı geliştirmeye çalıştığı kitabındaKaplan, haklı ve doğal olarak bazı basitleştirmeler yapmış veulusal farklar ve iç güçler hakkında uzun uzadıya yazmakta başarısız olmuştur.Ancak önemli kuramsal soru şudur : sistemin değişik bölümlerindeve değişik düzeylerinde işleyen nedensel güçleri nasıl tanımlamış yerleştirmişve birbirleri ile ilgilerin ive ağırlıklarını nasıl saptamıştır? Busoruda Lieber'in tasviri ve Hoffmann'ın eleştirileri asıl amacın dışındakalmıştır. Kaplan'ın ne yaptığına bakalım.Kaplan, tamamen tümevarımcı bir kuram geliştirdiği iddiasında olmamaklaberaber, yapmak iddiasında olduğu şeyler cüreti itibariyle insanınnefesini kesmektedir. 1964 yılında yedi yıl önce yayınlanan eseri üzerindegörüşlerini açıklarken, Kaplan, kendi kuramının belli koşullar altındaoptimal devlet davranışını anlattığını; rasyonel ve bilgili devletadamlarının varlığı halinde davranışları tahmin ettiğini ve parametrelerindenge değerinden ayrıldığı durumlarda sonuçları kestirdiğini iddiaetmiştir. (Bkz. 1957 ve 1964 önsözler M.A. Kaplan, 1964 eserde). Bunlar64