Poradnictwo medyczne i świadczenie usług.

1 Wprowadzenie
Podstawowa wiedza dotycząca biologii i fizjologii cyklu menstruacyjnego wspomaga zrozumienie działania mechanizmów
reprodukcyjnych oraz działania różnorodnych metod antykoncepcyjnych. Rozwój seksualny i funkcje reprodukcyjne
są regulowane przez wzajemne oddziaływanie podwzgórza, przysadki mózgowej oraz jajnika — oś podwzgórze-przysadka-jajnik.
Na początku rozwoju płciowego, czułość osi podwzgórze-przysadka-jajnik zmienia się. Podwzgórze zaczyna uwalniać
pulsacyjnie główny peptyd — hormon uwalniający gonadotropinę (GnRH). Hormon ten z kolei zaczyna stymulować
przysadkę do wydzielania hormonu folikulotropowego (FSH) oraz hormonu luteinizującego (LH). Hormony gonadotropowe
wydzielane przez przysadkę stymulują cyklicznie jajnik do produkcji steroidów — androgenów, estrogenu
i progesteronu. Androgeny jajnikowe i estrogen, razem s androgenami wytwarzanymi przez nadnercza (głównie dehydroepiandrosteron)
wywołują dojrzewanie i związane z nim zmiany. Są to głównie:
Rozwój piersi,
Pojawienie się owłosienia w okolicach łonowych,
Dojrzewanie narządów płciowych, w tym proliferacje endometrium.
Rysunek 3.1 Oś podwzgórze-przysadka-jajnik
Menarche to termin określający pierwszą miesiączkę. Zazwyczaj nie jest ona poprzedzona owulacją, ale początkiem
cyklu ustalonego przez wzajemne oddziaływanie osi podwzgórze-przysadka-jajnik. Estrogen i progesteron działają
hamująco na podwzgórze i przysadkę (negatywne sprzężenie zwrotne), co powoduje uwalnianie gonadotropin dążąc
do homeostazy. W fazie preowulacyjnej wzrost stężenia estradiolu stymuluje podwzgórze/przysadkę do produkcji
LH, co z kolei pobudza jajnik do uwolnienia jaja.
Na cykl pracy osi podwzgórze-przysadka-jajnik mogą mieć wpływ również inne czynniki. Do takich czynników należą:
Aktywność tarczycy i nadnerczy, objawiająca się zaburzeniami miesiączki na tle tarczycowym,
Bodźce zapachowe, wizualne i emocjonalne, które niekiedy działają poprzez neurotransmitery, takie jak katecholaminy,
dopamina, serotonina i opioidy. System limbiczny i szyszynka również mają wpływ na działalność podwzgórza,
częściowo przez melatoninę.
Czynniki żywieniowe objawiające się hamowaniem cyklu menstruacyjnego w przypadkach zaburzeń jedzenia
czy chorobach przewlekłych.
32