b e ş i n c i k i t a b

Konstitusiya insan, vətəndaş hüquqlarının, azadlıqlarının təminatı ilə əlaqədar vətəndaşların qarşısındaolan böyük vəzifələri də çox gözəl, ətraflı əks etdiribdir. Hər bir vətəndaşın hüququ var, o hüquqlarqorunmalıdır və bir də qeyd edirəm, konstitusiyamız buna çox gözəl əsaslar yaradıbdır. Ancaq hər birvətəndaşın vətəndaşlıq vəzifəsi var, borcu var. Vətən qarşısında borcu var, vəzifəsi var. Bunlar dakonstitusiyada öz əksini tapıbdır.Konstitusiyanın müddəaları haqqında, onun nə qədər dəyərli olması haqqında biz konstitusiyanıhazırlayarkən geniş məlumatlar vermişik. Ancaq indi, konstitusiya qəbul olunandan sonra hesab edirəm ki,konstitusiyanın hər bir vətəndaş tərəfindən mənimsənməsi üçün və konstitusiyanın hər bir vətəndaş üçün yeganəmeyar, yeganə qanun olması üçün onun təbliğinə, onun maddələrinin izahına çox böyük ehtiyac var. Gümanedirəm ki, bizim müvafiq orqanlarımız bundan sonra konstitusiyanın təbliği, onun maddələrinin izahı ilə, şərhiilə çox ciddi məşğul olmalıdırlar.Bu gün Milli Məclisin ilk iclasının başlandığı dəqiqələrdə də mənim müşahidələrim bunu göstərdi ki,konstitusiyanı hamımız yaxşı öyrənməliyik. Əgər Milli Məclis üzvlərinin bəziləri konstitusiyanın maddələriniunudurlarsa, yaxud onlara riayət etmək istəmirlərsə, demək, belə nəticə çıxarmaq olar ki, biz hələ uzun müddətişləməliyik, çalışmalıyıq ki, hər bir və[7-8]təndaşımız bu konstitusiyanı bilsin və ondan istifadə edə bilsin. Həmözü üçün, həm də ölkəmizi, dövlətimizi qorumaq, yaşatmaq üçün. Buna çox böyük ehtiyac var və güman edirəmki, bu iş bizim qarşımızda duran əsas vəzifələrdən biridir.Bildiyiniz kimi, konstitusiya komissiyası layihəni hazırlamaq üçün çox iş görmüşdür. İyun ayındannoyabrın 12-nə qədər, altı ay müddətində konstitusiya komissiyası və onun yaratdığı işçi qrupu ardıcıl surətdə,çox səmərəli, məhsuldar işləmiş və məhz bunun nəticəsində biz ictimaiyyətə, xalqa layiqli konstitusiya layihəsitəqdim edə bilmişik. Ona görə də mən bu gün konstitusiya komissiyasının üzvlərinə, konstitusiyakomissiyasının işçi qrupunun üzvlərinə və layihənin hazırlanması prosesində konstitusiya komissiyasıtərəfindən cəlb olunmuş və xidmət göstərmiş bütün vətəndaşlarımıza təşəkkür edirəm. Hesab edirəm ki,konstitusiya komissiyası böyük iş görübdür və komissiya üzvlərinin işi yüksək qiymətə layiqdir. Mən sizətəşəkkür edirəm, sağ olun.Konstitusiya layihəsi dərc olunandan sonra ümumxalq müzakirəsi keçirilibdir. Hesab edirəm ki,müzakirə çox geniş, səmərəli, ətraflı olubdur və şübhəsiz ki, bu müzakirə avtomatik şəkildə keçirilməyibdir,xaotik olmayıbdır. Bu müzakirə eyni zamanda müvafiq orqanlar tərəfindən təşkil olunubdur və müzakirə prosesihəyata keçirilibdir. Müzakirədə bizim vətəndaşlarımızın əksəriyyəti iştirak edibdir. Konstitusiya haqqındaminlərlə fikir söylənilib, konstitusiya komissiyasına konstitusiyanın maddələrinə aid üç mindən artıq təklif,düzəliş göndərilibdir. Bunlar hamısı respublikamızın vətəndaşlarının konstitusiya hazırlanmasına olan böyükmarağını, münasibətini göstəribdir. Nəhayət, konstitusiya ümumxalq səsverməsi yolu ilə qəbul olunubdur. 1995-ci il noyabrın 12-də konstitusiyanın qəbul olunması üçün referendum, ümumxalq səsverməsi keçirilibdir.Referendum komissiyası səlahiyyətlərini həyata keçirən Mərkəzi seçki komissiyasının məlumatından görünürki, konstitusiyanın qəbul olunması üçün referendumda seçicilərin 86 faizi iştirak edibdir və referendumda iştirakedən seçicilərin 91,9 faizi konstitusiyanın layihəsini bəyənib, beləliklə də seçicilərin, xalqımızın əksəriyyətitərəfindən konstitusiya qəbul edilib və ümumxalq konstitusiyası olubdur.Bu da çox əlamətdar hadisədir. Biz ilk dəfə müstəqil Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasınıqəbul etmişik və bu konstitusiya xalqın ümumxalq səsverməsi yolu ilə – referen[8-9]dum yolu ilə qəbulolunubdur. Demək, bu, xalqın konstitusiyasıdır, hər bir vətəndaşın konstitusiyasıdır. Ona görə də mənkonstitusiya layihəsinin müzakirəsində fəaliyyət göstərmiş bütün orqanlara, təşkilatlara, kütləvi informasiyavasitələrinə, yerli icra hakimiyyəti orqanlarına, ictimai təşkilatlara və bütün bu prosesdə iştirak etmiştəşkilatlara, orqanlara və konstitusiyanın qəbul olunması üçün ona səs vermiş bütün vətəndaşlaraminnətdarlığımı və təşəkkürümü bildirirəm. Bir daha qeyd etmək istəyirəm ki, bizim konstitusiyamız, xalqınkonstitusiyasıdır, hər bir vətəndaşın konstitusiyasıdır.Əminəm ki, konstitusiyanın qəbul olunması gələcək işlərimizin daha da mütəşəkkil aparılması üçüngözəl şərait yaradıbdır və bizim vəzifəmiz bu şəraitdən bütün sahələrdə səmərəli istifadə etməkdir. Ən əsası isə,yeni qəbul edilmiş konstitusiya Azərbaycanda çox ehtiyac olan daxili ictimai-siyasi sabitliyin təminatıdır. Əminolduğumu bildirmək istəyirəm ki, bu konstitusiya qəbul ediləndən sonra və konstitusiyaya uyğun seçki qanunuəsasında Azərbaycanın yeni parlamenti, müstəqil respublikamızın ilk parlamenti – Milli Məclisi seçiləndən, işəbaşlayandan sonra artıq Azərbaycanda son illərdə mövcud olan hərc-mərcliyə, ayrı-ayrı qrupların hakimiyyətiddiasına, cürbəcür təxribat niyyətlərinə və ictimai-siyasi sabitliyi pozmaq istəyən qüvvələrin niyyətlərinə sonqoyulacaq və xalqımız, ölkəmiz bundan sonra əmin-amanlıq, ictimai-siyasi sabitlik şəraitində yaşayacaqdır.Konstitusiya bunun üçün bütün şəraitləri yaradır və hamımızın borcu konstitusiyadan istifadə edərəkbunu təmin etməkdən ibarətdir.Konstitusiya komissiyası konstitusiyanın layihəsini hazırlayarkən eyni zamanda və öncə Milli Məclisə –parlamentə seçkilər üçün qanun hazırladı və həmin qanun Milli Məclisdə qəbul olundu, onun əsasında seçkilərkeçirildi. Bilirsiniz ki, seçkilərin keçirilməsi ilə əlaqədar cürbəcür fikirlər var. Konstitusiyanın müzakirəsində dəonun bəzi maddələrinə aid ayrı-ayrı tənqidi fikirlər söylənilmişdir. Ancaq bu gün mən məmnuniyyət hissi ilə11